ayamun

CyberRevue de littérature berbère

ⴰⵢⴰⵎⵓⵏ, ⵛⵢⴱⴻⵔ-ⵔⴰⵙⵖⵓⵏⵜ ⵜⵙⴻⴽⵍⴰ ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ

 

21 ème année

Numéro 116  Septembre 2021

 

Email :  ayamun@hotmail.com

 

 

Retour à Bienvenue

 

Tidlisin nniḍen : http://www.ayamun.com/telechargement.htm

 

Inasiwen (claviers) :  

 1_ Anasiw azegrar :

Clavier complet, deg-s ţ,Ţ, v, o, p ; deg-s taggaɣt (, ġ, k̇, )

2_ Anasiw_n_mass_Sliman_Amiri :

clavier complet, deg-s ţ,Ţ, v, o, p

 

 

   

Prénoms algériens authentiques (mis à jour et augmenté)

 

Sommaire :

 

1°) Le texte en prose :  « Belɛejjuṭ » taceqquft umezgun, Amsasa n tmacahuţ sɣur  Mohand Ait Ighil

2°) Chroniques_tamkudin  :  « Lemmer xeṛṣum neddem yiwet !»  sɣur lmulud Sellam

3°) Tidlisin nniḍen, en PDF :  SIN-NNI, sɣur Muḥend-Uγeḥya

4°) Point de vue, ṛra, alɣu :  « Afulay », sɣur Djamal Saadi

 :5°) L' article  :  Mennad : l'oeuvre intemporelle, par Mourad Kabir

 

6°) Le poème :  «Tirga i tegrest » , aεraḍ ’usuɣel ’usefru n Charles Baudelaire

 

 

7°) Toutes  les rubriques :

 

  

 

Retour en haut

Numéro 116  Septembre 2021

 

Le texte en prose :

                                                                                               

Belɛejjuṭ

(taceqquft umezgun)

 

Amsasa n tmacahuţ sɣur  Mohand Ait Ighil

 

 

  

 Agzul:

 

“Belɛejjuṭ” d tamacahuţ i d-yeţwamsasan d taceqquft umezgun i warrac, yeftin ɣef ɛecra yisuyas. Tamacahut iɣef cfan akk wid i s-yeslan, acku tedla s uɣanib uqesser d necraḥa d win imalen cwiṭ ar tzulelt. Akken dɣa i tedla s unesseḥ i d-yemmalen belli amdan ur d-yewwi fell-as ad yamen belli yezzi-d i tlufa, yeţili dima win i t-yifen.

Tadyant teḍra d Belɛejjuṭ aẓawali i iferḥen mi yufa asurdi deg lqaɛ. Asurdi-ya d win ara ibeddlen merra tikli i tudert-ines. 

Ma d Taqbaylit teffer tmacahuţ d tin i d-iteffin, i d-iseftin awal ɣef tḥerci. Akka, taceqquft “Belɛejjuṭ” d tin izemren ad tefk abrid i ilaq ad ḍefren warrac, akken dɣa ur ɛerqen deg txidas i d-yeţilin deg dunit. 

 

Imdewlen:

Belɛejjuṭ;

Ţeryel;

Ɛica, yelli-s n Ţeryel;

Lla Ferruja.

 

ASAYES 01u

(BELƐEJJUṬ) 

(CCNA N LFERḤ)

AD D-YEKCEM BELƐEJJUṬ ITEDDU ICEṬṬEḤ YEṬṬEF TAƐEKKAZT DEG UFUS-IS. AD IWALA KRA DEG LQAƐ.

 

BELƐEJJUṬ, icennuAcu d wa dacu?

Lulu? 

Ihu ihu, acu d wa dacu!

Welleh ar waqil d lulu

Ihu ihu, acu d wa dacu!

Welleh ar waqil d duru.

 

AD YEKNU AD D-YEDDEM TADRIMT-NNI.

(CCNA N LFERḤ BELƐEJJUṬ ITEDDU ICEṬṬEḤ)

 

BELƐEJJUṬ – Ass-a imekli-inu s tziḍanin. Ad rreɣ dirikt ɣer Lla Ferruja.

 

(CCNA N LFERḤ. AD D-TEKFU S CCNA “Bɣiɣ ad m-iniɣ”)

 

BELƐEJJUṬ – Lukan tqebleḍ ad zewǧeɣ yid-m lukan nniɣ-am-d acu ufiɣ. Mi tugiḍ ihi “Toz!”, Welleh ur m-d-nniɣ.

 

 

ASAYES w02

(BELƐEJJUṬ – LLA FERRUJA) 

 

SSUQ

(CCNA N LFERḤ D LEƐYAḌ N SSUQ)

 

BELƐEJJUṬ – Sbeḥ lxir a Lla Ferruja.

LLA FERRUJA – Sbeḥ lxir. Teččiḍ neɣ...

BELƐEJJUṬ – Acu neɣ..., a yi-d-tsedqeḍ? Ur uḥwaǧeɣ ara. Ass-a:

Ihu ihu, acu d wa dacu!

Ihu ihu, ass-a sɛiɣ duru.

LLA FERRUJA – Ḥader kan d tukerḍa i ten-d-tukreḍ!!!

BELƐEJJUṬ – Weh Dadda-m Belɛejjuṭ d amakar? Nekk ẓawali u fḥel. (silence) Acu ara yi-d-tsenzeḍ s yedrimen-a?

LLA FERRUJA – Ad taɣeḍ (elle reflechit) 05 n tbexsisin.

BELƐEJJUṬ – Awi-d. Akka tura ad bduɣ učči sya. Ad fakkeɣ snat, umbeɛd tis tlata a ţ-ččeɣ leɛca, snat i d-yeggran a tent-ǧǧeɣ i uzekka wala! Akka yefra ssuq.

 

AD IRUḤ BELƐEJJUṬ. KRA ITEDDU ICEṬṬEḤ ITEŢ. MI YEWWEḌ ZDAT N UXXAM-IS YUFA TEGGRA-D YIWET.

 

BELƐEJJUṬ – Ihi ta ara jemɛeɣ i uzekka.

 

TEΓLI-YAS

 

BELƐEJJUṬ – Ayhuh! D ayen i d-yeqqimen! Seg lexsara ɣer tayeḍ.

 

YEƐREḌ A Ţ-ID-YEDDEM TELFEΓ. ULAC ANSA I S-D-YEKKA UR YEZMIR AD Ţ-ID-YEDDEM. AM WIN ZAƐMA I Ţ-ID-YUFAN, YEGGUL FELL-AS.

BELƐEJJUṬ – Aḥeq wihin d wihin. (tasusmi) ad m-fkeɣ alamma d azekka, amer ur d-teţemɣayeḍ alamma kkiɣ deg ssuq-im.

 

IRUḤ. YUΓAL-D. ISIKKID TABEXSIST-NNI ILEFΓEN.

 

BELƐEJJUṬ – Amek i d-tenniḍ, tenwiḍ ur m-d-sliɣ ara? Acu zemreɣ ad xedmeɣ? Ad d-jemɛeɣ tiɣeṭṭen ɣer da, ur m-ţaǧǧant kra. Tiwawar (Tu vas voir) Azekka ad yefru cɣel-im m’ur d-temɣiḍ ara. D ayen i yi-ixussen, seg lexsara ɣer tayeḍ.

 

YEFFEΓ.

TALLAST.

 

 

 

ASAYES w03

(BELƐEJJUṬ)

 

BERRA TEJRA N TEGRURT.

 

AD D-YEKCEM BELƐEJJUṬ YEŢΓENNI YEQMEC ALLEN-IS IŢEMDERKAL. 

 

BELƐEJJUṬ, allen qemcentAmek!!! Tuɣiḍ awal neɣ ad d-siwleɣ i tɣeṭṭen!!

 

YELDI-D ALLEN-IS YEWHEM DEG WAYEN YEŢWALI.

CCNA N LFERḤ. ICENNU ICEṬṬEḤ.

YEKKES-D 02 TBEXSISIN.

 

BELƐEJJUṬ, yeţsuɣuSnat tbexsisin-a ţwakksent-d seg tejra-ya-inu n tbexsisin. I yimferjen Tessnem amek isem n tejra n tbexsisin?... Tagrurt. Tura ufiɣ-d acu ara senzeɣ akken ad d-rebḥeɣ idrimen.

 

TAMUZIGT. BELƐEJJUṬ YEŢSUΓU ICENNU:

 

“Yyaw ad taɣem tibexsisin n Belɛejjuṭ

Ma teččiḍ-tent a teṛwuṭ

Yyaw ad taɣem tibexsisin n Belɛejjuṭ

Ad tesseṛwum taɛebbuṭ

Yyaw ad taɣem tibexsisin n Belɛejjuṭ

Ad tečč ad teṛwu kra ur ţ-ixuṭ”

 

 

ASAYES w04

(BELƐEJJUṬ – ŢERYEL)

 

AD TEKCEM ŢERYEL

 

ŢERYEL – Acḥal ssuma n tbexsisin-ik?

BELƐEJJUṬ – I kemmi baṭel. A jidda tamɣart.

ŢERYEL – Nekk, d Nanna-k tamɣart. Amek une jeune fille tecbeḥ am nekk teţwalaḍ-iyi d tamɣart?

BELƐEJJUṬ – Semḥ-iyi. Welleh ma rriɣ-d lbal ɣur-m.

ŢERYEL – Acḥal tibexsisin-a?

BELƐEJJUṬ – Baṭel a jidda... uuuh semḥ-iyi. I kemmi baṭel a Lunja n lexla tameɛzuzt.

ŢERYEL – Iwac i d-terniḍ lexla gar Lunja d tmeɛzuzt?

BELƐEJJUṬ – Yeɛni naturel.

ŢERYEL – Eǧǧ sin wawalen-nni n wawalen kan.

BELƐEJJUṬ – Anwi?

ŢERYEL – Amezwar d uneggar.

BELƐEJJUṬ – Yerbeḥ a jiiiiii... Lunja tameɛzuzt.

ŢERYEL – Ihi efk-iyi-d snat.

BELƐEJJUṬ – Arwaḥ ad tekkseḍ s ufus-im a Lunja tameɛzuzt.

ŢERYEL – Xati, kkes-iyi-d kečč s ufus-ik n lbaraka.

   Ay afus yeqnen lḥenni

   Yewweḍ igenni.

BELƐEJJUṬ, yebren-as-d s uɛrur i ŢERYEL isikkid tejraAnta tebɣiḍ ad m-d-kkseɣ?

ŢERYEL – Mizzeḍ ɣer tihid ɛlayen, tid yelḥeq yiṭij. D tidak i d tiziḍanin.

BELƐEJJUṬ – Yerbeḥ a jidda... a Lunja n lexla tameɛzuzt.

 

ŢERYEL TRUḤ-D DEFFIR-S, TEKKES-D ACEKKAR. YEBREN-D BELƐEJJUṬ, IWALA ACEKKAR-NNI.

 

BELƐEJJUṬ – Acu d wa a tameɛzuzt?

ŢERYEL – Heyyaɣ-t-id ad rreɣ ɣur-s lexrif.

BELƐEJJUṬ – Eww, acu kem-yuɣen akka? Ma tegriḍ, deg ucekkar-a tibexsisin, telt yam d telt lyali kem ad teţnadiḍ fell-asent ur tent-id-teţafeḍ. 

ŢERYEL – D ayen i sɛiɣ.

BELƐEJJUṬ – Ihi qim kan, mi d-kkseɣ tibexsisin ad m-d-fkeɣ taqecwalt.

ŢERYEL – Yerbeḥ.

 

ANAGAR IMAZZEḌ, ŢERYEL TKEMMEC-D BELƐEJJUṬ TERRA-T ZDAXEL N UCEKKAR. BLƐEJJUṬ YEŢSUΓU. NEŢAT TEṬṬEF ABRID TERWEL. DEG TLEMMAST N TEẒGI AMAN ŢECRURUDEN. 

 

BELƐEJJUṬ – A Lunja tameɛzuzt-iw!

ŢERYEL – Acu?

BELƐEJJUṬ – D aman iwumi d-ssaleɣ akka ţecruruden?

ŢERYEL – Ih, d aman. Umbeɛd?

BELƐEJJUṬ – Ḥbes ţxil-m.

ŢERYEL – Iwac ara ḥebseɣ?

BELƐEJJUṬ – Ad suɣ. 

ŢERYEL – D aya i d-yeggran.

BELƐEJJUṬ – Ma d kem, ad taɣeḍ luḍu ad teẓẓaleḍ.

ŢERYEL – Ah, tesmektaḍ-iyi-d ɣef tẓallit. Tesɛiḍ lḥeq, ula d nekk ɛyiɣ. Ad steɛfuɣ meqqar kra.

 

TESRES-D ACEKKAR ΓEF YIRI-S. TEṬΓAR ΓER YIΓZER AD TESSIRED. BELƐEJJUṬ YEŢSUΓU-D ZDAXEL UCEKKAR.

 

ŢERYEL – Acu, tender deg-k tmes?

BELƐEJJUṬ – Ih, ula d nekk fudeɣ.

ŢERYEL – Sber, ad fakkeɣ ad lethuɣ yid-k.

BELƐEJJUṬ – Ilaq ad d-rreɣ nefs. Aql-i ţwaxenqeɣ zdaxel, ḍaqeɣ.

ŢERYEL – Umbeɛd, acu yi-tuqeɛ?

BELƐEJJUṬ – Yif limer ad iyi-teččeḍ d amidur wala d amurḍus, aksum-iw ad ifuḥ.

ŢERYEL – Ẓriɣ teţganaseḍ kan akka amek ara d-tafeḍ tiḥileţ akken ad iyi-tzergeḍ. Tfuḥeḍ neɣ u thuḥeḍ, ččiɣ-k ččiɣ-k. Wala!

BELƐEJJUṬ – Ldi-yi-d imi ucekkar ad snufseɣ kra.

ŢERYEL – Umbeɛd a yi-teǧǧeḍ ad bduɣ taẓẓalit ad trewleḍ! Faqeɣ-ak!!!

 

BELƐEJJUṬ YEBDA ITEŢRU. IΓAḌ-IŢ.

 

BELƐEJJUṬ – -Ţxil-m a jidda ŢERYEL, cwiṭ kan ubeḥri akken ur -Ţḍiqeɣ ara, ur -Ţmeţateɣ ara.

ŢERYEL – Ẓriɣ amek ara k-xedmeɣ.

 

ŢERYEL TELDI TACEKKART. TESSUFEΓ-D ANAGAR AQERRUY N BELƐEJJUṬ, LJEŢA-S TEQQIM ZDAXEL. TEQQEN TACEKKART.

 

ŢERYEL – Serked iman-ik. Nekk ad ruḥeɣ ad ẓẓaleɣ. Anda-Ţ lqebla-nni daɣen?

BELƐEJJUṬ – Da a jidda ŢERYEL.

ŢERYEL – Ihi tebɣiḍ a k-d-berneɣ s uɛrur akken mi bdiɣ taẓẓalit ad trewleḍ.

BELƐEJJUṬ – Amek ara rewleɣ kem teqneḍ-iyi zdaxel n tcekkart.

ŢERYEL – Yeshel lḥal. Ẓriɣ amek ara xedmeɣ.

 

TEKKES-D TAZERBIT SEG UKEMMUS-IS. TESRES-IŢ QBALA I UCEKKAR ANDA TGER BELƐEJJUṬ. THEYYA-D IMAN-IS AD TEẒẒAL TASWIƐT TEḤBES.

 

ŢERYEL – Uuuh, acu xeddmeɣ akka! Ma serseɣ-d Belɛejjuṭ ɣer zdat, amakken ad knuɣ i neţa. Ur yeqbil ddin ad teẓẓaleḍ ma ires kra zdat-k.

 

TERRA ACEKKAR-NNI ΓER RRIF. TUΓAL AD TEẒẒAL. MI YEẒRA BELƐEJJUṬ ŢERYEL TEBREN-AS-D S UƐRUR YEBDA YEŢNEGGIZ AD IWALA MA YEZMER AD YERWEL. UR YEZMIR. YEBDA IŢEMƐETNAY AKKEN AD D-ISENSER IMAN-IS SEG UCEKKAR. SAƐA SAƐA ŢERYEL MI TUNEZ AD TEFK ASEKKUD I BELƐEJJUṬ.

CWIṬ CWIṬ ARMI D-YEFFEΓ BELƐEJJUṬ SEG UCEKKAR. YERWEL YUΓAL-D. YEBDA AƐEMMER DEG UCEKKAR S YEDΓAΓEN. YERWEL.

ŢERYEL TEKFA TAẒẒALIT. TEBREN-D AR UCEKKAR-NNI.

 

ŢERYEL – Eh, dayen teṛwiḍ asnuffes mi terriḍ aqerruy-ik zdaxel ucekkar? Ad tsuḍ neɣ ala? (tasusmi) Waqil igen.

 

TEBDA AMƐETNI D UCEKKAR. S DDREƐ I T-ID-TESSAWEḌ AR UƐRUR-IS.

 

ŢERYEL – Ayhuh, tuɣaleḍ ẓẓay am uldun. Aɛni akken i ẓẓayeḍ akken axir. D aksum kan i d-yernan. (tasusmi) Dayen, yerwel wawal deg yimi-k? Teggugmeḍ?

 

TKEMMEL TIKLI. SAƐA SAƐA NEǦǦƐENT-ID YEDΓAΓEN-NNI.

 

ŢERYEL – Eww yebda-k-id yisiḍ! Ad yeqleɛ Rebbi iziɣer-ik, terziḍ-iyi akk iɣsan n uɛrur-iw. Wwet-d s tgecrar-ik neɣ qim, ma d nekk ččiɣ-k ččiɣ-k.

 

CCNA.

TALLAST.

 

 

ASAYES w05

(ŢERYEL – ƐICA)

 

AXXAM N ŢERYEL.

 

ŢERYEL – Wa Ɛica, Ɛicaaaaaa!

ƐICA – Acu a yemm, acu!

ŢERYEL – Anda-kem?

ƐICA – Aql-i deg tebḥirt teţeɣ kra ibelɛujjuṭen i ţafeɣ gar yifrawen.

ŢERYEL – Arwaḥ, arwaḥ, ata wwiɣ-d abelɛejjuṭ meqqer.

 

AD TEKCEM ƐICA TLEḤḤES IḌUḌAN-IS.

 

ƐICA – Anda-t ubelɛejjuṭ-a. Awi-d awi-d ad ččeɣ Welleh ar lluẓeɣ almi ajeɣdan abeztuḥ yečča ameqran zdaxel tkerciwt-iw.

 

TEṬΓAR AR UCEKKAR TESRAḤAY. TEŢNAL ACEKKAR-NNI AM TIN YEBΓAN AD TWALA MA LEQQAQ.

 

ƐICA – Ur yeţriḥ ara ubelɛejjuṭ-a d aksum. Neɣ mačči s uksum i d-yeţwabna? A yemm, yeqqur ad s-yini ḥed d idɣaɣen, yerna tɛelmeḍ nekk ur sɛiɣ ara tuɣmas. Abelɛejjuṭ-a d amgeɛmir. Deg ddunit-iw ẓriɣ abelɛejjuṭ anect-at.

ŢERYEL – Lukan teţḥessiseḍ asmi i m-d-heddreɣ, qareɣ-am ur ţkettir deg teḥlawatin, dili tura ad tzemreḍ ad tessibenneḍ čuču. Ɛawen-iyi ad serseɣ acekkar-a seg teɛrurt-iw.

ƐICA – Wicqa, ula d akka ad t-sibenneɣ. Anaɣ teqqareḍ-d ur teţeɣ alamma lluẓeɣ akken ayen bɣuɣ ččiɣ-t ad d-ibin bnin.

ŢERYEL – Maɛna atan tebdiḍ yakan učči.

ƐICA – Uuuh, kem daɣen, ayen ččiɣ akka yeḥsel gar tuɣmas.

ŢERYEL – Abelɛejjuṭ-a, d nekk i t-ibubben ɣef teɛrurt-iw a taqcict. Tura ad iyi-tɛiwneḍ, ad t-id-nesres, neɣ ad nkemmel ameslay.

ƐICA – D kemm i ţ-id-yebdan.

ŢERYEL – Sers, sers.

 

MƐAWANENT I SNAT. SERSENT-D ACEKKAR.

 

ŢERYEL – Ma d nekk tura, ad ruḥeɣ ad sirdeɣ.

 

TEFFEΓ

 

ƐICA – I nekk?

ŢERYEL – Ruḥ zdem-d, tceɛleḍ-d times, tegluḍ-d s teccuyt-nni tameqrant err deg-s abelɛejjuṭ-nni. Ḥader ad m-yerwel.

ƐICA – Ad walaɣ qbel ma yella kra n uksum deg ubelɛejjuṭ-a, umbeɛd ad walaɣ ma ilaq fell-as leɛtab.

 

TERRA AR UCEKKAR. TEBDA TEŢNAL.

 

ƐICA – Ayhuh, iqur merra ubelɛejjuṭ-a. Anda temmuseḍ ad s-tiniḍ d idɣaɣen i teţmassaḍ.

 

TEFFEΓ TUΓAL-D S TECCUYT N TMEΓRA.

 

ƐICA – Ass-a ma fehmeɣ d tameɣra. Ad nečč alamma neṛwa.

 

TGER AQEMMUC N UCEKKAR DEG TECCUYT TESMAR-IŢ. YEŢAQQAL-D SSUT YEDΓAΓEN ZDAXEL. TMUQQEL ƐICA AR ZDAXEL N TECCUYT. TWALA ANAGAR IDΓAΓEN. TEQQIM. TUΓAL-D ŢERYEL.

 

ŢERYEL – Mazal ur tessaɣeḍ ara times?

ƐICA – Iwac times?

ŢERYEL – Weh abelɛejjuṭ-a a t-nečč d azegzaw?

ƐICA – Anwa abelɛejjuṭ?

 

ŢERYEL AM TIN IFAQEN, TEƐNA TACCUYT TESFAQED AR ZDAXEL. TEQQIM DIN ZDAT YELLI-S.

 

ŢERYEL, tefqeɛ teţsuɣ Zmikfart! 

Belkeffara! 

Telzem-iyi tkeffart! 

Takeffart n seţa u seţin wussan ternuḍ yiwen sɣur-i! 

Ar teţwiṭfeḍ, ma mačči d ass-a d azekka, ma mačči d azekka d seld azekka. Anagar tawaṭfa ara teţwiṭfeḍ.

ƐICA – Qim, qim a yemm, berka leɛyaḍ. Anwa ara m-d-yeslen deg telt lxali-ya.

 

CCNA N LEḤZEN.

TALLEST

 

 

 

 

 

       

 

 

 

Retour en haut

Numéro 116  Septembre 2021       

TAMKUDT (chronique) :  

 

 

Snat temkidin skud Lmulud Sellam

1) "Heureux les martyrs qui n'ont rien vu"

Tamkudt skud Lmulud Sellam

Mouloud Sellam

 

Mohand Arab Bessaoud mačči d menwala , d afesyan di tegrawla mgal aṛumi , d ameɣnas n ukabar n "FFS " di 1963 , d ameɣnas n tmaziɣt , gar wid i d-yeslalen " l'académie berbère " ( membre fondateur ) deg useggas 1966. D netta i d inigi i d-yecfan akkin , akka , iwala-tent yakk.

Ihi iwakken ur nɣelleḍ ara , yessefk ad nɣer idlisen yuran wigi d-yecfan yeẓran . Maca tuget deg-neɣ mazal-iten deg tezlatin n ukabar awḥid ( ixedɛen wid inuḍḥen s tidet ) , mazal-iten di " les slogans " nni yeḥfan yexlan " Ttaḥya Lǧazair "" Gloire à nos maryrs " " one , two , three , viva l'Algerie " .

Tuget deg-neɣ werǧin nudan ad ɣren ayen yettwarun ɣef wayen yeḍran di 1954 ar 1962 neɣ uqbel . Zgan ttalsen-d i wayen i sen-d-nnan wid yexlan tamurt , wid yerran " ixabiten " d imnuḍaḥ , wid yessedragen tidet , lemmer ad d-tban ad ttwifeḍḥen , lemmer ad d-yifrir " yired ɣef ukerfa " .

Ass-a ur nuḥwaǧ ara wid mazal ttcuffun aqedduṛ , wid yeddren s tkerkas , wid iceṭṭḥen i ṭṭbel n udabu . Nuḥwaǧ tuget n wid yeɣran lemmer ad uɣalen d imnuda n umezruy , d imnuda n tidet , lemmer yal yiwen deg-neɣ ad yeg anadi ɣef yimeɣrasen n taddart-is d temnaḍt ideg d-ilul . Ur nettɛassa ara kan ass " umenzu n unbir "( 01 novembre ) neɣ ass n timunent ( 5 juillet ) , iwakken ad d-nemmekti wid yemmuten.

 

Ussan d ussan kan , m'ur neẓri tidet yettwafren . Seg wasmi ay bdiɣ anadi ɣef yimeɣrasen n taddart-iw yeɣlin deg " ugwni n yiseɣ " , ufiɣ-d ayen ur walan ara tuget n wid ur d-necfi i tegrawla-yagi. Dɣa imi kecmeɣ ar "tmeḍḍalt n yimeɣrasen " ( cimetière des martyrs ) n taddart-nneɣ yettwabnan di 1964 , ufiɣ aṭas n tuccḍiwin n wid yuran ismawen-nni n yimeɣrasen-agi ladɣa deg wayen yerzan azemz ideg ɣlin (beaucoup d'erreurs flagrantes sur la date exacte de leur exécution ) , akka ara naf di yal taddart , dɣa llant tudrin ar tura ur d-jmiɛen iɣessan n imeɣrasen-nsen . Iwacu?

Acku d wid yeṭṭfen adabu i d-yessulin wid ur nlaq ara d imḍebbṛen ɣef tdukliwin" n tarwa n ccuhada d yimjuhad " , d adabu i yellan deffir tuccḍiwin-agi timeqqranen , imi d nutni i yerran menwalat d imussnawen , imjuhad yerra-ten d ixabiten , yeččuṛ leḥbas deg-sen , ixleq-ed imjuhad yuɣ s tedrimt . Ulac win d-icelɛen deg umezruy n tmurt . Ulac win d-yečča wul-is asmi yebdan sedramen "lkazirnat " d " tgariḍin " ( casernes de l'armée française et guérites des villages).

Tajmilt yifenakk tijmilin ara nerr i wid yeɣlin di tegrawla-nni d wid yeɣlin ɣef teqbaylit , d tira n umezruy-nneɣ , d ukemmel n umennuɣ bdan , mačči d ajewweq kan di " lficṭat " .

Lmulud Sellam

 

2 ) Ṭṭmeɛ yesexar ṭṭbeɛ !

Tamkudt sɣur Lmulud Sellam

Mouloud Sellam

 

Ṭṭmeɛ yessexṣar ṭṭbeɛ !

 

Amɣar ɣas yedda di leɛmeṛ , mazal cwiṭ n tezmert , yettekrudduc kummim , ur yettaǧǧa amkan , maca yeḥḥulfa kra n cwiṭ s ɛeggu . Dɣa ass-agi ihi, iẓamell-ed ad d-yini ayen yeffer deg wul-is acḥal-aya, uqbel ad t-ifat lḥal . Dɣa ifuṛes tagnit , mi yettwali deg warraw-is dduklen-d ar yiwen umkan . Awal yettawi-d wayeḍ , alarmi , yenṭeq yenna-yasen :

Af wakka fehmeɣ deg wayen d-teqqarem , tebɣam ad trebḥem bihfih !

Nnan-as akk : dacu nniḍen ih !?

Yezzi aqerruy-is ar uxxam anda zedɣen , iwehha ar din yenṭeq :

Twalam axxam-agi bniɣ s tidi-w , ires ɣef yiwen cci d ayen kan , d cci ur nfennu , d baba iyi-t-id-yeǧǧan, dɣa unfeɣ-as,ḥerzeɣ-awen-t , neṭṭleɣ-t di lsas n uxxam-agi . Maca iwakken ad tafem lkenz-agi , yessefk fell-awen ad tesdermem axxam-agi ɣef lsisan , din i yettwafer .

Deg wassen arraw-is izdeɣ-iten lḥir , d aḥebbeṛ yal ass , zgan uysen milmi ara d-yaweḍ wass ideg ara zdin lqedd-nsen gar medden , ad zuxxen ula d nutni .

Zrin 3 wagguren , amɣar yewweḍ anda ara naweḍ . Arraw-is seg wakken uysen , yemmut assen , neṭṭlen-t assen .

Azekka-nni werɛad yuli wass , bdan asedrem deg uxxam . Ahuddu yeshel , hah , kullec irab a lqaɛa! Hdel ur tehdileḍ , ɣez sya , rnu sya , alarmi yufan tasenduqt ack-itt .

Qqimen dehcen ,nwan dayen ikfa fell-asen ṛebbi lhem !

Llin tasenduqt-nni , ufan iccer n lkaɣeḍ iɣef yura :

" Ma d irgazen i tellam , ɛiwdet-as lebni i wexxam-agi " !

Lmulud Sellam

 

 

 

Haut du formulaire

Bas du formulaire

Retour en haut

Numéro 116  Septembre 2021       

Tidlisin nnien :

 

SIN-NNI.PDF, par Muend-Uyeya

 

Culture_savante_culture_vecue_MAMMERI_Tala

Dictionnaire_Français_Kabyle_Père Huygue_1902_1903.PDF

MUHYA_Sinistri.pdf

BOULIFA_TEXTE_KABYLE_MAJ.pdf

JOURNEE_D_ETUDE_DE_LINGUISTIQUE_BERBERE_LA_SORBONNE_1989.pdf

Akken qqaren medden sɣur Mohia GEB, 1978

Berber Art_Jeanne_d'Ucel_Norman_University_Oklahoma_1942

Dictionnaire_de_proverbes_Remḍan_At_Menṣur_3eme_Edition.pdf

Ageldun-amecṭuḥ_St-Exupery_Tasaɣelt_sɣur Habib-Llah-Mansouri

Aglam-deg-wungal-n-Amer-Mezdad-Ass-nni, sɣur Ferhane Badiaa

TUDERT-IW_Abdellah_Hamane.pdf

RECUEIL_DE_PRENOMS_AMAZIGHS_Md_Akli_HADDADOU.pdf

ITIJ_BU_TCERKETT_Taher_Djaout_tasuqilt_Samir_Tighzert.pdf

La_Babel_du_Ponant_2eme_partie_Ali_Farid_Belkadi.pdf

Aglam_deg_wungal_n_Amer_Mezdad_Ass-nni_FERHANE_BADIAA.pdf

DESCRIPTION_ET_HISTOIRE_DU_MAROC_Leon_GODARD_1860.pdf

APERCU_SUR_TRENTE_TROIS_SIECLES_DE_L'HISTOIRE_DES_IMAZIGHEN.PDF

MUHYA_SI_PERTUF_traitement_de_texte.pdf

Revue Izen Amaziɣ, 3 numéros :

Izen-amazigh3.PDF

Izen-amazigh5.PDF

Izen-amazigh6.PDF

Textes berbères de l'Aurès_ Parler des Ait Frah

Romans et ambiances dans la maison kabyle traditionnelle.pdf

La_Kabylie_Recherches_et_Observations_1833.pdf

Jules_Maistre_Moeurs_et_Coutumes_Kabyles_1905.pdf

Tighermin_yemmeccen_Sari_Med.pdf

MOULIERAS_Auguste_Une_tribu_Zenete_anti-musulmane_au_Maroc_Les_Zkara.pdf

Si_Pertuf_Muhend_Uyehya.pdf

LA_LANGUE_BERBERE_EN_AL_ANDALUS_Md_Tilmatine.pdf

Inédite, une pièce de théâtre de Idir Amer :

Idir_Amer_Ay_Afrux_iferelles.pdf

Inédite, Dom Juan de Molière, en langue kabyle :

DOM_JUAN_LE FESTIN_DE_PIERRE_MOLIERE_SI YEHYA_TASEGLULT-S-UDΓAΓ.PDF

 Dictionnaire_Francais_Berbere_Antoine_JORDAN.PDF

Les_Cabiles_et_Boudgie_F.PHARAON_Philippe_libraire_Alger_1835.PDF

Tidmi tamirant, n°2, 1990

Habib-Allah_Mansouri_Inventaire_des_neologismes_amazighs.pdf

Ddem_tabalizt-ik_a_Mu_Kateb_Yacine, version bilingue

Ad lemmdeɣ tamaziɣt  n Hamek : http://www.ayamun.com/adlis-usegmek.pdf

Belkacem Bensedira_Cours de langue kabyle_Adolphe Jourdan_1887

JM_DALLET_LE_VERBE_KABYLE_FDB_1953.pdf

AMAWAL_TUSNAKT_H.SADI_1990.pdf

CHANTS_BERBERES_DE _KABYLIE_Jean_AMROUCHE_CHARLOT_Ed.1947.pdf

OUARGLA_M.JARDON_J.DELHEURE_Tome1_FDB_1971.pdf

OUARGLA_M.JARDON_J.DELHEURE_Tome2_FDB_1971.PDF

 

  

Plus de livres dans notre rubrique  Téléchargement :

http://www.ayamun.com/telechargement.htm

 

 

 

Retour en haut

Numéro 116  Septembre 2021

 

Point de vue, ṛray, alɣu :

Afulay

sɣur Djamal Saadi

 https://www.facebook.com ki 9/100053702198628/posts/383019920164745/

 

Ayγer asuγel n Ufulay γer Teqbaylit?


Tamezwarut, tira-s d zzhu n ddunit, d tukksa n lxiq, d tamusni. Tella deg-s tayri,taḍsa, ccbaḥa; yella imenγi, iḥeckulen, tismin, takwerḍa. Kra yellan di tudert n yimiren (lqern wis-sin), iban-d di tedlist-a; yelfu-d d ţţbut i umezruy d wansayen n wegdud.


Tis-snat, Afulay, mačči d menwala; yeṭṭef tasga meqqren di tsekla n tallit taqburt ( tallit udabu n Ṛuman). Tazmamt-is “Metamorphoseon” (Tuţţya), si tallit-a dγa, siwa neţţat i γ-d-iwḍen (tezger-d leqrun) temmed, akken i ţ-yura bab-is (tella diγ tedlist “Satyricon” n Petronius, maca txuṣṣ; yejla degs umur ameqran). Tadlist-a ihi, tezga seεṭac n leqrun-ya, teqqar-iţ tsuta deffir tayeḍ. Teţwasuγel-d γer ddaqes n tmeslayin timeqranin n ddunit. Teţwassenqed ayendin di tesdawiyin mussanen di ddunit. Akken i stummnen yis-s imeγriyen n tallit n Awgustin (gar lqern IV d V), i stummnen yis-s wid n tallit n “Cervantes” (lqern XVI), ar a stummnen yis-s wid n tallit n “internet”. Azal-is yezga mucaε γer wid yessnen. Lγella-s d tagwella ur neţfaka.


Ssebba tis-kraḍ, Afulay d mmi-s n tmurt-nneγ, yefruri-d seg wakal-nneγ; maca arrac d teqcicin n tmurt-is, ass-a, drus akkuya i t-issnen, i t-iγran. Iγebba-t γef allen d wallaγen umezruy iţţujeggḥen. Nebra i wayla-nneγ tamara, ddmen-t wiyiḍ!


Ahat ass-a mi t-id-nessenṭṭeq s Teqbaylit, mi t-id-nerra ar tmeslayt n yemma-s, Afulay ad ifṛeḥ, a γ-ifk afus s ara nissin iman-nneγ, s ara naf iman-nneγ ar zdat. Ur neţkukru, ur neţagad, ayen yellan ad d-iban. D tideţ i d ayla-nneγ.

 

Tazwart n wawal i tezmamt "Tuţţya neγ Aγyul n Wureγ/Metamorphoseon" sγur Afulay; tasuγelt n Djamal Saadi.

 

Tadlist-a urεad d-teffiγ, ma tebγam a γ-d-tefkem afus ad ţ-id-nessufeγ, wali-t rrebg-a n wadda:


https://fr.ulule.com/publication-les-metapmorphoses-d-apulee-en-kabyle/

 

sɣur Djamal Saadi

 

 

Retour en haut

Numéro 116  Septembre 2021       

 

L’ article :

Mennad : l'oeuvre intemporelle.

par Mourad Kabir

 

 

L'éclosion de talents au milieu des années soixante-dix n'avait pas été le fruit du hasard. La politique d'exclusion du fait berbère, entreprise par Boumediène, avait appelé une riposte à la mesure du déni. La réplique s'est alors faite avec...art et manière ! Et c'est dans ce contexte que " Muqlegh tamurt umazigh " de Idir trouve tout son sens.

 

 

Avec des mots, des notes, contes et légendes, une fournée de jeunes, désireux d'affirmer avec force leur identité, ont pris sur eux de donner, non sans succès, la plus grande portée à la chanson kabyle.

 

Parmi ces jeunes, il y'avait Mennad. Entouré des poètes Amar Mezdad et de Hadjira Oubachir, l'artiste a offert au public l'un des meilleurs produits artistiques de l'époque. Enregistré en mars 1980, l'album contient des oeuvres intemporelles telles " Aheddad lqalus ", " Umerri ", " Amedyaz " et " Tabudert ".

 

Sur un texte écrit par Mezdad et une mélodie composée par Mennad, " Umerri " vient en hommage à ce personnage légendaire de kabylie, bandit d'honneur, qui raquettait les riches colons pour en donner aux pauvres autochtones. (Voir le lien suivant : https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=10223691986154381&id=1434261833)

 

" Aheddad lqalus " rappelle la légende du forgeron de l'Akalus qui, parce que spolié de ses terres et de sa femme, inventa une serrure qui se referma de l'extérieur sur des habitants en plein sommeil. Le forgeron mit alors le feu à tout le village pour se venger. Et c'est ainsi que le village d'Akalus périra sous les brasiers.

À travers " Tabudert ", Mennad rend hommage à la portière kabyle. (Voir le lien : https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=10220504022737288&id=1434261833)

 

L'album contient aussi d'autres belles créations telles " Tira ", " Imuchagh " et " Ttuha ".

 

Même avec seulement deux albums produits, Mennad n'a pas moins légué aux générations futures un trésor dont elles peuvent s'enorgueillir.

 

Après des dizaines d'années d'absence, l'artiste est venu à Montréal en 2019 où il a donné une magnifique prestation à la salle Le Patro le Prevost.

 

Le public était content de découvrir que les performances de l'artiste demeurent intactes et que le temps n'a entamé ni ses cordes vocales ni encore moins son allure. Il n'a tout simplement aucune prise sur lui.

 

Mourad Kabir.

Montréal, le 25 décembre 2020.

(Re-publication).

 

 

 

Retour en haut

Numéro 116  Septembre 2021       

Le poème : 

 

Tirga i tegrest

Aεraḍ ’usuɣel ’usefru n Charles Baudelaire

 

Tagrest-a, deg ufaggu awerdi ara neddu,

bu tsumtiwin tizegzawin.

Ad nili akken nebɣa. Agwlaf n tsudanin yemxellen

yuɣ dinnna, di tal tiɣmert leqqaqen.

 

Ad teqqneḍ tiṭ, akken ur teţwaliḍ agemmaḍ i lemri

tili n tmeddiyin mi tesmejgiret,

lewḥuc ibewɣḍen, agdud

n yiḋaymunen iseḍfen d igulaz iberkanen.

 

Din ad tḥulfuḍ i tḥenkeţ teţwanebbec…

tasudant d tamecṭuḥt, am tissist yemxellen,

teţazzal ɣef (sufella) temggeṛt-inem.

,

Dɣa, ad iyi-d-tiniḍ : « nadi ! » s wezlag n tqerruyt, –

Imir ad nesmaẓi akken ad d-naf deg taxuteţ-nni –

Ih, yeţinigen s waṭas…

 

Deg ufaggu ; ass n 7 tuber 70

 

 


LES RUBRIQUES :

 

ACCUEIL         INDEX  GENERAL     NUMEROS PARUS

LIBRAIRIE      TELECHARGEMENT  SITES FAVORIS

 

             

Retour en haut

Adresse de messagerie électronique :  ayamun@Hotmail.com

Adresse Web : http://www.ayamun.com/

 

Retour en haut

 

tanemmirt, i kra iuren « ayamun, cyber-tasγunt n tsekla tamaziɣt » akked wid i d-yefkan afus.

ⵜⴰⵏⴻⵎⵎⵉⵔⵜ, ⵉ ⴽⵔⴰ ⵉⵥⵓⵔⴻⵏ “ⴰⵢⴰⵎⵓⵏ, ⵛⵢⴱⴻⵔ-ⵔⴰⵙⵖⵓⵏⵜ ⵏ ⵜⵙⴻⴽⵍⴰ ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ” ⴰⴽⴽⴻⴷ ⵡⵉⴷ ⵉ  ⴷ-ⵢⴻⴼⴽⴰ, ⴰⴼⵓⵙ.

 

Retour à Bienvenue

@Copyright  ayamun 2000


Dernière révision :
  30/11/2021               mardi 30 novembre 2021