ayamun

CyberRevue de littérature berbère

21 ème année

Numéro 110 Novembre 2020

Email :  ayamun@hotmail.com

 

Retour à Bienvenue

 

Tidlisin nniḍen : http://www.ayamun.com/telechargement.htm

 

Inasiwen (claviers) :    1_ Anasiw azegrar :

clavier complet, deg-s ţ,Ţ, v, o, p ; deg-s taggaɣt (, ġ, k̇, )

2_ Anasiw_n_mass_Sliman_Amiri :

clavier complet, deg-s ţ,Ţ, v, o, p 

 

Prénoms algériens authentiques (mis à jour et augmenté)

 

Sommaire :

 

1°) Le texte en prose :  « Tameddurt n Galileo Galilee » , Bertold Brecht, aḥric 2, asuɣel sɣur Σ.Mezdad, 2020

2°) Chronique_Tamkudt :  « Anda-kem » sɣur Mouloud Sellam

3°) Tidlisin nniḍen, en PDF : _  Berber Art_Jeanne_d'Ucel_Norman_University_Oklahoma_1942

4° ) Langue_Tameslayt :  1) Tamawt ɣef ticcert, sɣur Mayan Ilyas

                                                   2) La consonne double en kabyle, sɣur Moulod Sellam

5°) Deux articles :               1) Di tsertit, ulac lxir neɣ tayri gar tmura 

                                                   2) Lezzayer : Anwi d uguren illan ɣer zdat

sɣur Aumer U Lamara, in Le Matin

6°) Le poème :  « A Reppi ttxil-k serreḥ-as-d i waḍu! », asmuḥyet, sɣur Ziri At-Mεemmer

7° ) Toutes  les rubriques :

 

  

 

Retour en haut

Numéro 110 Novembre 2020

Le texte en prose :

                                                                                             

                                       « Tameddurt n Galilee »  n Bertold Brecht

asuɣel sɣur Σ. Mezdad, 2020

aḥric wis sin

 

Galileo. – Zdat wučči n tṣebḥit – Mara neṫekki  ɣef unadi-nneɣ, a massa Sarti, mi nesuget askasi gar-aneɣ, nekk d Andrea, nufa-d amaynut : dayen ur nezmir ad t-neffer ɣef medden anida ma llan. Tura ad yebdu wakud amaynut, tallit taġeεmirt ! aḥlil win ur as-nḥedde !

Massa S. – Eyyah ? ḍemεeɣ ahat ad nizmir ad nxelleṣ daɣen ayen i ‘ɣ-yeţalas buyefki, deg ‘akud-agi-inek amynut, a mass Galileo. Lemziyya ara yi-txedmeḍ, ur ţarra ara akken ilemẓi-nni ur t-txellṣeḍ akken teţarraḍ imezwura. Ih, aɣbel-iw d axelleṣ uyefki.

 

Teffeɣ.

 

G. idess –  Eǧǧ-iyi  xersum ad t-sweɣ !   (i Andrea), ihi, iḍelli  nesaweḍ armi nefhem kra tɣawsiwin ɣas d timecṭuḥin.

Andrea. –  Nniɣ-as  akk annect-a akken ad ţ-shemhmeɣ. Acu, yellan wayen ixuṣen. Akersiw-nni iɣef qqimeɣ, tberneḍ kan ɣeg yiman-is, ur t-tḍewreḍ ara akka (Yebren iɣil-is s usneqleb). Mer akka, yili ɣliɣ, ulac din ma.

Ayɣer ur tebrineḍ ak̇ersiw ad yuɣal uqerru-s d akessar ?  Akken ulac din tarewla ula d nekk ad d-ɣliɣ dɣa ma d tideţ ddunit teţḍewwir am akka i d-teqqareḍ. Dayen teţwaṭfeḍ, a !

G.– Yak nniqal kra din werraɣ-ak-t-id.

A.– Ih, acu, deg yiḍ-a,  ufiɣ dɣa ma akka i teţḍewwir ddunit, ad d-afeɣ aqerru-w d akessar mara d-yaweḍ yiḍ. Ur tezmireḍ ara ad d-tiniḍ mačči akka.

G.– Yesers-d taţeffaḥt ɣef ṭabla. Ad as-neg taţeffaḥt-a d ddunit.

A.– Atan daɣen d imedyaten-nni-inek kan i d-teţawiḍ, a mass Galileo. Akka tal tik̇elt ad tesnesreḍ iman-ik.

G. – Anef.

A.– Ma s ’imedyaten-agi kan, nezmer ad nesenser, ma nessen amek ara sen-nekk. Ugur yellan, ur zemmreɣ ad ţḃibbiɣ yemma sufella uk̇ersiw, akka i yi-teţgeḍ. Twalaḍ amedya-inek d win ur nlaq. Ihi dɣa, amek ara teḍru yid-s ma taţeffaht-agi-inek d ddunit. Ih, ur yella wacu ara yeḍrun yid-s.

G. – (idess) Tideţ, ur triḍ ara akk ad teẓreḍ.

A.– Ales-as-d daɣen. Amek aka ur yeţuɣal ara uqerru-w d akessar mara d-yaweḍ yiḍ ?

G.– Ad as-neg ihi, ddunit d ta, ma d kečč, aql-ak da. (Yesenta di teţeffaḥt iceffir n usɣar i d-yekkes  si tqejmurt). Tura aţan ddunit teţḍewwir.

A.– Tura ihi, aqerru-w yeqqel d akessar.

G.– Amek akka ? Ḥekker nezzeh. Anida-t uqerru-nni ?

A.– (Yesken-d tineqqiṭ di teţeffaḥt). Da. Ukessar.

G.– Amek akka ? (Yebren taţffaḥt-nni akken nniḍen). Mačči aţan deg yiwen umḍiq, akken tella uqbel ? Iḍarren mačči atenad ukessar ? Neɣ dɣa ad k-id-rreɣ tbeddeḍ mara k-id-berneɣ, ṭef, akka ? Yekkes-a iceffir-nni n usɣar si teţeffaḥt, syin ibren-it.

A.– Aha°. Ihi dɣa ayɣer ur ḥulfaɣ s kra iḍewwer ?

G.– Yak, tḍewwreḍ yid-sen ! Kečč, azwu yellan nnig-k, d kra yeddan d takurt.

A.– Ayɣer ihi i d-yeţkad amzun d tafukt i yeţdewwiren ?

G. – Yules tik̇kelt-nniḍen i uḍewwer n teţeffaḥt, iceffir n usɣar yenta deg-s. Aţan ihi, ddunit ddaw-ak, ad teqqim kan akken tella, tezga ukessar, ma, i kečč, ur temḃawal ara maḍi. Ma d tura sik̇ed kan nnig-k. Akka nella, taftilt aţan nnig uqerru-k ;  ma d tura, ma akka ḍewreɣ taţeffaḥt, d acu yellan nnig uqerru-k, meḥsub d acu ara d-yekken usawen ?

A.– Yesedda iman-is d umḃiwel-nni. D tazeqqalt.

G.– I teftilt anida ara tili ?

A.– Ukessar.

G.– Ṭef, tura !

A.– D afelleq, ad tehemhem !

 

ASAYES 3

 

10 yennayer 1610 : S temsikdet yesemras, Galileo yufa deg ‘igenni tidyanin i d-yefkan ţbut i unagraw n Kupernik. Ameddak̇el-is iberra deg-s ɣef tlufa swayes yezmer ad as-yeglu unadi-ya  yeţnadi : Galileo yerna asagi di liman-ines d teɣzent n wemdan.

                 « Ulac kra deg ‘igenni, i d-yufa Galiléo

                 Deg useggas 1610, ass n 10 yennayer »

 

Tizeɣwit n Galileo di Padova. D iḍ. Galileo akked Sagredo, ţlen iman-nsen deg ‘ibidiyen zuren, ggunin tamsikdet.

 

G.– Aql-i bateɣ, a Sagredo. Si send-iḍelli, aql-i bateɣ. Atan yeBter. (Iwehha ɣur-s tamsikdet). Aten-ad llan ɣer tama-s 4 yitran d imecṭuḥen fell-as, alamma s ujeεbub-a ara d-kaden. Walaɣ-ten ass n letnayen, acu ur mḥiṣeɣ ara nezzeh adeg-nsen. Walaɣ tasga-nsent. Atent-ad sneflen daɣen tasga. D acu akka yeḍran ? Xudi, 4 i walaɣ. (Yenhewwel). Axx, sik̇ed, tiniḍ-iyi-d.

S.–  Walaɣ kan 3.

G.– Anida akka yerra wis 4-nni ? Atan wayen uriɣ. Ilaq ad nekakuli d acu n umḃiwel i wwin, anida uɣalen.

 

Qqimen ţeḥriṭiwen, lḥan d umahel-nsen. Asayes ad yesulles, acu, akkin agemmaḍ, nezga neţwali di yeBter akked ‘imedduk̇al-is. Mi tessaɣ daɣen tafat, sin ‘irgazen akken kan i zgan qqimen. Lsan iceṭiḍen n tegrest.

 

G.– Ţbut d wa. Wis 4, yezmer kan yunef akkin deffir yeBter, anida ur nezmir ad t-nwali. Atan ihi, ɣur-k amtiweg iɣef iberren wayeḍ.

S.– I teɣlalf-nni n ugers  anida yenta YeBter ?

G.– Ih d win, wissen anida terra akka tura ? Deg ‘acu ara yentu yeBter, ahat aṭas n yitran i itezzin fell-as ? Deg ‘igenni, ulac anida ara ttekkin, deg umaɣrad, ur yella rrebg ara ten-icudden. Yella-d yiṭij amaynut.

S.– Hedden iman-ik. Teţɣwaleḍ nezzeh deg useɣzin-ik.

G. – Amek akka ţɣawaleɣ ? Aha tura kečč, ɣas seḥmu kra iman-ik. Ayen akka teţwaliḍ tura, werǧin yella win i t-iwalen. Ziɣ ur ḍlimen ara, ɣezzan.

S.– Anwi akka ? Imuɣal n Kupernik ?

G.– Rnu ɣur-sen wayeḍ-nnin. Amḍal akkw yekker-d mgal-nsen, yerna taɣzent, nsen !  Aya, d ayen i ‘s-ilaq i Andrea. (Yekcem deg usineg. Yuzzel armi d tawwurt,  yebda asuɣu akken ad as-slen). Massa Sarti !

S.– Galileo, shedden iman-ik.

G.– Sagredo, seḥmu iman-ik. Wa Massa Sarti !

S.– Iwehha akkina tamsikdet. Icaḍ-ak usreεreε ! d acu-t waḍu-s i d-iṣuḍen deg-k ?  aql-ak amzun yeffeɣ-ik leεqel !

G.– Kker, ur ţɣimmi ara akka am uġermum, tura makka i d-tufrar tideţ.

S.– Dadda-k mačči d aġermum. Aql-i la ţergigiɣ uġadeɣ amar dɣa aya i d-teqqareḍ d tideţ !

G.– D acu ?

S.– Σni yeffeɣ-ik leεqel ? Uġaɣ dayen ur teẓriḍ ara anida akka ara tegreḍ iḍarren-ik,  ma aya  i d-teqqareḍ dɣa d tideţ, ma ad tberrḥeḍ deg ‘iberdan zdat medden, ziɣ ddunit d takurt kan deg ’igenni, mačči d ammas umaɣrad.

G.– Ih, mačči d amaɣrad-a aġeεmir  akk, akked yitran-is i itezzin i ddunit-a,  akken yeţɣil yal yiwen, wi cfan aya.

S.– Ihi, dɣa  d itran kan i yellan deg-s ? Ihi, i Rebbi ainda yella ?

G.– Acu akka triḍ ad d-tinid ?

S.– I Rebbi ? Anida yella Rebbi ?

G.– Izeɣɣel ! Anida tyebɣu yili, mačči sufella-yinna i yella. Ur t-neţaf dihin, akken ur t-ţafen da wid izedɣen dihin.

S.– Ihi, dɣa ma akka, anida yezdeɣ Rebbi ?

G.– Σni nekk s amussnaw n teḋyanit ? Nekk d amusnak.

S.– Di tazwara, d argaz kan  i tellid ! Ihi, la k-qqareɣ : anida ara yili Rebbi deg unagraw-agi-inek.

G.– Atan deg-neɣ, mačči anida nniḍen.

S.– Akken i yeqqar winna akken serɣen ?

G. – Akka i yeqqar winna akken serɣen.

S.– Daymi akken i t-serɣen. Werεad zemmen 10 iseggasen aya !

G. – Ur d-yesers ata ţbut. D demmu kan i idemmu. Wa Massa Sarti !

S. –  A Galileo, si zik zik ɣileɣ-k tḥerceḍ. 17 ‘iseggasen di Padova d 3 ‘iseggasen di Piza, fiḥel axmimer, d  imeyyaten n ’inelmaden  iwumi teslemdeḍ anagraw n Ptolemee, akken i t-tebɣa teKlizya, akken yella di Tira, Tira iɣef tebna teKlizya. Teẓriḍ d amucciḍ, teddiḍ d Kupernik, acu, ɣas akken, teselmaḍeḍ-t.

G.– Imir-nni, werεad i d-ufiɣ ţbut.

S.–  S ucukket : Dɣa tɣileḍ, aṭas ara d-tesaliḍ ?

G.– Ih, ad d-saliɣ kra din swadda. Teẓriḍ,  a Sagredo, nekk laman umneɣ kan s wayen yellan deg umdan, ma tebɣiḍ laman  umneɣ d ayen yellan ɣur-s d taɣzent. Mer mačči d laman-a swayes umneɣ, ur zemmreɣ ad d-kkreɣ taṣebḥit seg ‘ussu-inu.

S.– Ihi, nekk ad ak-iniɣ : ulac din laman yellan anida llan. 40 iseggasen-a ddreɣ gar medden mmalen-iyi ur zmiren ad nnalen taɣzent. Sken-asen tazeḥḥaft n yitri amerwalu, sken-asen aɣbalu uweswes : ad neggzen seg usfaylu, ad ddqedqen ifadden-nsen. Awi-yasen-d ɣef kra yella d uɣzin, sers-asen-d 36 n ţbutat  yellan, ad ḍṣen deg-k, ad k-rren d ihwah.

G.– Dagi teffɣeḍ i ubrid, wagi d acemmet, wagi. Ur walaɣ ara amek i tḥemmleḍ tussna kečč yesmeḍrinen akka. Anagar wid yemmuten ur neţemḃiwil ara, ur neţarra awal zdat ifukal.

S.– Anida tella txidest tamcumt, amek akka ara ţ-terreḍ d taɣzent ?

G.– Ur d-gireɣ ara tixidas-nsen. D ayen ẓriɣ : aɣyul ad as-semmin agmer mara t-awin ad t-zenzen, ad semmin aɣyul i ugmer mara rin ad t-id-aɣen. D aya iwumi neqqar tixidest. Tamɣart ara yefken s ufus uxcin tameqqunt n walim i userdun uqbel ad yinig ; abeḥri ara d-yaǧwen i uɣerrabu iḥebber ad d-yeseddu ussan n lɣimra d wid n lebḥer yersen ; aġrud ara ireṣṣin tacacit deg uqerru-s mara s-inin ahat  ad d-iwet ageffur. D imdanen am wi i d asirem-inu. Imdanen am wi sellen i teɣzent-nsen.

Ih, umneɣ s uḥeţem aẓidan yesrusuy taɣzent ɣef medden. Ayen tebɣu tekk-it, ur d-ţenkaren mgal-is. Ulac argaz ara s-yawin, ad yesusem ur t-id-yeţali wawal (Yebra i ubeεεa, yeɣli s akal) ma ǧǧiɣ abeεεa ad yeɣli, yerna ad iniɣ dawezɣi, ur iɣelli ara. Ulac argaz ara izemren aq yeqbel aya. Alɣad yeţimɣur mara d-yenser si ţbut. Amur ameqqran kennun-as, di taġara akk kennun-as. Asmeḍren, seg tadfi taġeεmirt i iɣef yeţazzal wemdan !....

ASAYES 4

Seg ‘iɣimi yeqqim di teVnizt, Galileo yesenfel-it s waggwaḍ  s abraḥ n Firenze. Tifin i d-yufa s temsikdet-ines, imussnawen yellan dinna,  ad d-akk llan, ur t-uminen.

 

             « Izri yenna : « Aql-i lliɣ akken zgiɣ lliɣ si zik. »

                 « Amaynut yenna : « Ma yeɣli wazal-ik, ɣas qucc sya. »

 

Axxam n Galiléo di Firenze. Tizeɣwit-is umahel. Galileo yemmal imtigwen-nni i d-yufa i yiwen ‘ilemẓi, d  Duk-ameQqran n Firenze.

 

G.– Di leεnaya-nwen, a ssyadi, ma ur tgirem tamuɣli ɣer ‘imedduk̇al  n yeBtar iwumi qqaren imtigwen imdasiyen (n tfamilt n Médicis) ?

AndREA. Yesken-asen tak̇ersiwt zdat temsikdet : – Qimet kan, di leεnaya-nwen.

AFELSAF.– Tanemmirt, a mimmi. Uġadeɣ amar dayen ur neţili d afsasan akken i t-nesarem.  A mass Galileo, uqbel ad naweḍ ɣer wamek iteddu ujeεbub-agi-inek ameεzuz, ma ad aɣ-d-tbuddeḍ s kra n uskasi. Tiẓri-nneɣ tezmer ad tili d ta : dɣa, imtigwen am wi, ma zemren d tideţ ad ilin.

AMUSNAK.–  Ih, askasi, akken ara bɣun ilugan.

And. – Qim ɣef tk̇ersiwt-a, di leεnaya-k.

AMUSNAK.–Daṣel, daṣel. D ayen teẓram, dulaqrar, ɣef akken nnan ‘imezwura, imtigwen ur nla ara talemmast-nsen d ddunit-nneɣ  ur zmiren ara ad ilin, akken daɣen ‘imtigwen ur nettekka ara ɣef kra deg ‘igenni.

G.– D ayen yellan.

AFELSAF.– Fiḥel ma greɣ iman-iw ad d-iniɣ dɣa d tideţ llan,  atan umeddak̇el-inu amusnak  (Yunez metwal amusnak) yesekcem deg-sen ma. Bɣiɣ, s wannuz, nekk yellan d afelsaf ad d-greɣ tuţra : dɣa imtigwen-a ma yella baḥen, ma yella sefken. (Aristotelis divini universum)

G.– Mačči yif ma neqqim kan di tmeslayt n menwala ? Mass Federzoni, ameddak̇el-inu, ur yessin ara talatinit.

AFELSAF.– Σini yewwi-d ad aɣ-yefhem ?

G.– Ih !

AFELSAF.– Suref-iyi, ɣileɣ d winna i ‘k-iberrden kan tilantiyin.

G.– Mass Ferdozini, d aberrad n tlantiyin, yerna daɣen d amussnaw.

AFELSAF.– Tanemmirt, a mmi. Tura, mass ma yeṭef deg ‘awal…

G.– D nekk i yeṭfen deg ‘awal.

AFELSAF.– Asfukel, aṭas ara ɣ-yeḋreɣlen seg-s, acu, axxam d axxam-ik.  Amaɣrad, akken i d-yewwi fell-as Aristote-nneɣ arebbani, s sseḥǧa tabaḍnit i ţmaggant tebrurag d yiqba s ugers-nsen, s tegrawla tiwḍewwert n ’igerbuzen ‘igenni, amili imal unazzi n tafukt,  s ukmay n teflwin umussu ‘igensiwin, s tuggti n yitran swayes yeţzuxxu wazgen-abrurag-nneɣ n wanẓul, s bennu imfeǧǧeǧ i d-yeţakk Uranus, akka i d-nniɣ, amaɣrad d bennu  s uṣeggem ifazen, s tfulkit armi d ulamek, amek ara ad nemmiẓẓed ɣur-s ad as-nerwi amtawi ideg yella ?

G.– Ihi, imtiwgen-a, akken ur nezmir ad ilin yerna ur nesεa taḍulli, kečč yellan d attuy, i mer dɣa ad ten-twaliḍ di temsikedt-a ?

AMUSNAK.– Imir yezmer ad yaweḍ ad ak-yini, ajeεbub-agi-inek, ma yeskan-d ayen ur nezmir ad yili, ur ilaq deg-s laman maḍi. Tfehmeḍ ?

G.– D acu akka teţḥuffuḍ ad d-tecicḍeḍ ?

AMUSNAK.– Aha, a mass Galiléo, ad tedduḍ ɣer zdat ugar mer ad aɣ-d-teserseḍ ifukal swayes akka turdaḍ dɣa, di tecwawt n tebruregt taflayant maḍi deg ‘igenwan, ad ilin yimtigwen yesikilin, yerna ulac dacu uɣur cudden.

AFELSAF.– Ifukal, a mass Galileo, ifukal !

G.– Ifukal-inu ? Yiwet tmuɣli kan ɣer yiwtigwen-a, d tenqelt i d-neqqleɣ seg uḥekker-inu, kra din ad d-ikad ! Aha°, a mass, askasi-ya yebda iberren d azulal, yesḋebḋib.

AFELSAF .– Awal-iw d awal imsiẓeḍ yesiẓden innan.

FEDERZONI.– Γilen imtigwnen imdasiyen (n tfamilt n Medicis), d asbaɣ i ten-nesbeɣ ɣef tlantiyt.

G.– Tebɣiḍ ad iyi-tesḃibbeḍ azennef ur nella ?

AFELSAF.– Ḥaca ! Dayen iwumi ur neţizmir ! Aql-aɣ zdat Attuy-nneɣ s timmad-is.

AMUSNAK.– Allal-agi-inek, ɣas ma d mmi-k, neɣ d win i d-trebbaḍ kan, tgerrzeḍ-as asali, ulac din ma.

AFELSAF.–Aɣlad akk neɣled, a mass Galileo, kečč neɣ win yebɣan yili,  ur iqebbel arqam n yisem amanag n Uxxam Ugeldun ɣef ‘imtigwen ideg tilin yeggra-d deg-s ma, ɣas d amecṭuḥ.

 

Unzen akk d akessar zdat Duk-ameQqran.

 

COSIMO (Duk-Ameqqran).– Yezzi-d ɣer tsednan-nni n yiseɣ : Σni, yella wacu yerwin deg ‘imtigwen-inu ?

TAMEQQRANT DI TESDNAN :  Aha°, kra din iṣeggem deg ‘imtigwen n waTtuy-nneɣ flayen. Imussnawen-a la skasiyen d tideţ dɣa ma llan.

 

ASAYES 6

1616, collegium Ramanum, asudu unadi n Vatikan, yesentem ayen i d-yufa galileo.

……

(yeţkemmil deg uṭun i d-iteddun)

 

 

 

Retour en haut

Numéro 110 Novembre 2020        

TAMKUDT (chronique) :

 

 

                                       Anda-kem a Taqbaylit !

Mouloud Sellam

23 juillet 2019

 

Tamegra, Lɣella, tiwizi, tabenta, amger, tadla, irebbi, ddersa, aneqqel, tirint, taffa, tiẓẓit, aɣerri, aserwet, izgaren, tazaglut, adɣen, ddɣel, tazzart, tafala, tasisrut, alim, takka, atemmu, “aḍu d amesdrar  neɣ d abgayt “, “nesazdeg  yufrar-d lḥeb af ukerfa“, “ad nektil irden s Lgelba“ atg … d awalen d-yeţuɣalen yal tamegra d userwet deg unnar, ass-a ulac aseqdec-nsen, qlil-it wid i ten-yessnen, acku ulac tayerza, ulac izgaren d ifellaḥen. Ihi iwakken ur neggren ara, nekkni i d-yecfan ad ten-id-nini uqbel ad ifat lḥal, i yal tawleft ad as-d-nernu awennit i wsefhem ugar.

Kra yekka useggas, aqbayli yezga d axeddam , ulac  dacu ara t-iḥebsen, d ideflawen d ageffur neɣ d aɣamac, ima d azemmur neɣ d tayerza d uqabac, iɣimi ar umdan ulac , tilawin irgazen arrac.

Uqbel aserwet, teţili-d tmegra n temẓin d yirden milmi qquren. Ulac aqbayli ur nemgir neɣ ur neserwet zik-nni, d tagi i d tafellaḥt-nsen. Uqbel tafrara (afellaḥ yeţbekkiṛ iwakken ad yemneɛ i yiṭij yeserɣayen aglim-is) amdan yuɣ-it lḥal deg yiger  (ima deg wayla-s neɣ d awaziw  ar wiyaḍ) ahat yewwi-d yagi tirni yelhan , amger yezga deg ufus i tmegra n temẓin, tabanta tɛelleq ur umgeṛḍ , tcudd ɣer wammas teɣli-d ɣef tgecrar iwakken ad tqeṛṛeɛ iɣlel d tiẓẓit ur nettun ara deg userwal milmi yesres ufellaḥ  tadla n temẓin ɣef tgecrar-is iwakken ad ţ-icudd. Aqlaɛ n ibawen yeţili-d uqbel nneɛma-nniḍen  acku zik i ţɣaren. Ma d irden ţɛeṭilen cwiṭ ur ţɣaren ara zik alarma fukken yagi tamegra n temẓin, i ten-meggren. Milmi sulin tamegra, ţneqqilent tilawin timẓin ar unnar, ţawin-t ɣef yiɛrar-nsent neɣ ɣef  yiqwerray-nsent, ţbabbant tirint, tirint, arma gant taffa tameqqrant beṛṛa i unnar, maca milmi yebɛed unnar d irgazen i yeţneqqilen s icebbaken ɣef zzwayel (iɣʷyal neɣ iserdeyyan).

 Zeggwiren ifellaḥen deg userwet ibawen, acku ibawen ţerwaten mebla ma iɣerra unnar ilmend n lḥebb-nsen ufayen, u yerna iɣlel-nsen zur, yesalay-d-d ayen swayes tɣerra tɣerɣert n unnar, neqqar “ yekker unnar “.   Milmi ifukken aserwet wid yakk yesɛan ibawen, ddukkulen ar uɣerri n unnar, ad t-berzen akken iwata arma iqeɛɛed ulac adɣaɣ neɣ imɣi. Aɣerri yeţili-d s leɣwbaṛ n yizgaren, ad yeḥluli akken iwata s waman d-ţawint tilawin deg iyeddiden di tliwa, dɣa ad bdun aɣerri s uceḍbub ameqqran n umadaɣ (tidekt) ad jebbden cwiṭ cwiṭ  arma yuɣ-d yakk leɣwbar annar, ad d-yeffeɣ amzun d tiɣerɣert n uxxam. Azekka-nni milmi yekkaw leɣbaṛ-nni swayes ɣerran, ad d-gren adɣen s annar. S umger ad bdun, ad fessin tadliwin (timuqnin) n temẓin, ara ţḍeggiren ar  daxel, alarma tfukk taffa yellan beṛṛa i unnar. Imiren ad d-gren tayuga n yizgaren iwumi ara rren tazaglut (azaglu amecṭuḥ i userwet mačči d win n tyerza). Ma yella ulac izgaren sexdamen zzwayel i ţeqqnen ar lmeṛnuna (d asɣar azuran ijehden yentan di tlemmast n wennar). Ad bdun tuzzya deg unnar  ɣef  nneɛma i d-yersen, milmi yeɛya yiwen ad d-yuɣal wayeḍ ad t-yesteɛfu deg udewweṛ, win akken iţezzin, ad icudd rrjul n userwal-is iwakken ad iqerreɛ takka ɣef uksum-is, yerna yezga yeţsuɣu ɣef yizgaren milmi iţezzi deg unnar: “Lɛeb, lɛeb, annar yeččuṛ d lḥebb “!

Skud yeḥḍem udɣen, izgaren ddewwiṛen, ifellaḥen (ţilin stugeţ, ţemɛewanen), tuzzar d yimṣelḥen n umezzir deg yifassen-nsen, jemmɛen adɣen ar wanda ţezzin yezgaren. Akken alarma yeṛṛez yiɣlil i d-ibanen s ufella, dɣa ad ḥebsen tayuga kra n cwiṭ ɣef tuzzya, ad ɛeddin sin ifelllaḥen iẓewren  ad qelben adɣen, ad d-salin ddɣel (ayen mazal d iɣlel) yezwaren  ar lqaɛa, akken ad t-qelben  acḥal n tikkal, u yal tikkelt ad uɣalen ar tuzzya  ama yenɣed akken iwata. Taɣawsa tamezwarut i d-yeţbegginen dakken tenɣed nneɛma, milmi neţwali deg yizgaren zgan ţeccḍen ifenzaɛen-nsen ɣef lḥebb d walim. Ihi imiren kan ad ḥebsen si tuzzya, ad jemɛen adɣen di tlemmast n unnar, alarma imug d aɛemmuṛ ameqqran, amzun d atemmu. Ma  yella ulac abeḥri ad t-ṛjun ar d-yali. Yeţili s tugeţ timeddiyin. Dɣa ad bdun ad reffden tuzzar d asawen mgal tama ideg d-yeţṣuḍu waḍu, abeḥri yeqqwan, ad yili ɣur-es usizdeg. Nekkni deg taddart n Mliḥa deg temnaṭ n Uqbu, nesizdig ar Ubgayti (i d-yeţsuḍun di tama n Bgayet) neɣ ar umesdrar (i d-yeţsuḍḍun si tama n udrar icellaḍen). Milmi yeqwa waḍu, d lfelk ! D umatu kullec ad yizdig ; Maca llan kra inurar ur summren ara, waɛɛan kan amsedrar, ulac ɣur-sen abeḥri abgayti, dɣa yeţas-d yuɛeṛ ɣur-sen usizdeg, ţɛeṭilen, tikwal yeţnus udɣen deg unnar arma d azekka-nni . Ma d milmi d aɛeǧǧaǧ i d-iṣuḍen yeqḍeɛ usizdeg . Ifellaḥen ţɣummun adɣen dɣa ţṛajun arma tqaɛɛed tagnawt !  Tikwal nniḍen milmi teqmec maḍi, meḥsub ulac aḍu, ihi yeţɣimi udɣen arma d azekka-nni iwakken ad yizdig. Asizdeg yeţili-d s “tazzart” (fourche en bois ou en fer) milmi yeqwa walim deg unnar, maca milmi d takka d ukerfa i d-yeqqimen, neţkemmil asizdeg s “tfala“ (tafala= pelle en bois) yakk d tsisruţ (tasisruţ d taɣawsa nxedden deg yimɣi iwumi neqqar “isekkim“, ad t-neg am imeṣleḥ ad nesifrir yes-s ayen ur nemɛin). Ţekksen akwerfa (idɣaɣen d wakal) d ugecrir-nni n temẓin, akken alarma yufrar lḥebb af ukerfa, ad tban ddersa n temẓin neɣ n yirden iman-is. Ssin d afella ad nektil nneɛma s “lgelba “ ar taylut neɣ ar tcekkaṛt, ad nebdu asiweḍ n ṛṛẓeq s yiɣyal ar wexxam iwakken ad neččaṛ ikufan, ad teqqim d tijja i tegrest. Ma d alim bennun-t imezwura-nneɣ d atemmu ay ţseqqifen s udles, yeţɣimi d “leɛlef “ i yizgaren d yiɣyal i teţen di ccetwa mm ideflawen. Wissen ahat ţuɣ kra ara d-rnum ay imeddukal, iwakken ad neḥrez taqbaylit-nneɣ, ma nebɣa ad neg isegzawalen ɣef tfellaḥt. Tanemmirt.

Mouloud Sellam

23 juillet 2019

 

 

 

Haut du formulaire

Bas du formulaire

Retour en haut

Numéro 110 Novembre 2020        

Tidlisin nnien :

 

 

Berber Art_Jeanne_d'Ucel_Norman_University_Oklahoma_1942

 

 

Dictionnaire_de_proverbes_Remḍan_At_Menṣur_3eme_Edition.pdf

Ageldun-amecṭuḥ_St-Exupery_Tasaɣelt_sɣur Habib-Llah-Mansouri

Aglam-deg-wungal-n-Amer-Mezdad-Ass-nni, sɣur Ferhane Badiaa

TUDERT-IW_Abdellah_Hamane.pdf

RECUEIL_DE_PRENOMS_AMAZIGHS_Md_Akli_HADDADOU.pdf

ITIJ_BU_TCERKETT_Taher_Djaout_tasuqilt_Samir_Tighzert.pdf

La_Babel_du_Ponant_2eme_partie_Ali_Farid_Belkadi.pdf

Aglam_deg_wungal_n_Amer_Mezdad_Ass-nni_FERHANE_BADIAA.pdf

DESCRIPTION_ET_HISTOIRE_DU_MAROC_Leon_GODARD_1860.pdf

APERCU_SUR_TRENTE_TROIS_SIECLES_DE_L'HISTOIRE_DES_IMAZIGHEN.PDF

MUHYA_SI_PERTUF_traitement_de_texte.pdf

Revue Izen Amaziɣ, 3 numéros :

Izen-amazigh3.PDF

Izen-amazigh5.PDF

Izen-amazigh6.PDF

Textes berbères de l'Aurès_ Parler des Ait Frah

Romans et ambiances dans la maison kabyle traditionnelle.pdf

La_Kabylie_Recherches_et_Observations_1833.pdf

Jules_Maistre_Moeurs_et_Coutumes_Kabyles_1905.pdf

Tighermin_yemmeccen_Sari_Med.pdf

MOULIERAS_Auguste_Une_tribu_Zenete_anti-musulmane_au_Maroc_Les_Zkara.pdf

Si_Pertuf_Muhend_Uyehya.pdf

LA_LANGUE_BERBERE_EN_AL_ANDALUS_Md_Tilmatine.pdf

Inédite, une pièce de théâtre de Idir Amer :

Idir_Amer_Ay_Afrux_iferelles.pdf

Inédite, Dom Juan de Molière, en langue kabyle :

DOM_JUAN_LE FESTIN_DE_PIERRE_MOLIERE_SI YEHYA_TASEGLULT-S-UDΓAΓ.PDF

 Dictionnaire_Francais_Berbere_Antoine_JORDAN.PDF

Les_Cabiles_et_Boudgie_F.PHARAON_Philippe_libraire_Alger_1835.PDF

Tidmi tamirant, n°2, 1990

Habib-Allah_Mansouri_Inventaire_des_neologismes_amazighs.pdf

Ddem_tabalizt-ik_a_Mu_Kateb_Yacine, version bilingue

Ad lemmdeɣ tamaziɣt  n Hamek : http://www.ayamun.com/adlis-usegmek.pdf

Belkacem Bensedira_Cours de langue kabyle_Adolphe Jourdan_1887

JM_DALLET_LE_VERBE_KABYLE_FDB_1953.pdf

AMAWAL_TUSNAKT_H.SADI_1990.pdf

CHANTS_BERBERES_DE _KABYLIE_Jean_AMROUCHE_CHARLOT_Ed.1947.pdf

OUARGLA_M.JARDON_J.DELHEURE_Tome1_FDB_1971.pdf

OUARGLA_M.JARDON_J.DELHEURE_Tome2_FDB_1971.PDF

 

  

Plus de livres dans notre rubrique  Téléchargement :

http://www.ayamun.com/telechargement.htm

 

 

 

Retour en haut

Numéro 110 Novembre 2020          

 

Langue - Tameslayt :

 

1_ Tamawt ɣef  ticcert

sɣur Mayan Ilyas

17 novembre 2020

Yiwet n tamawt ɣef ticcert i ntteg deg umkan n uɣelluy n tiɣra " Apostrophe".

Ilaq ad neḥsu dakken "l' apostrophe" nessemras-itt deg uɣelluy n tiɣra (élision de voyelles) , tamuɣli - inu, a wi yufan ad tt- nessemres kan xeṛsum deg wawalen iwezlanen yesɛan amedya yiwet n tunṭiqt " une syllabe" iwakken ad nsishel asusru d tɣuri ama i yigerdan di lakul ama i imeqqranen.

Imedyaten :

_In' as ( ini - as)

_W'icqa ( Wi icqa)

_W'ibɣan ( Wi ibɣan)

_W'iẓran (Wi iẓran)

_M'ara. ( Mi ara)

_M' ulac ( Ma ulac)

_Asmi ar ' aɣeɣ ( asmi ara aɣeɣ)... atg.

Ilaq ad neḥsu dakken nettaru s yisekkilen ilatiniyen am tefransist, am teglizit. Amedya ma yella nerfed - d tafransist.

Ẓer kan amedya di tefransist amek i teshel tɣuri :

Amedya dagi, ulac "l' apostrophe" :

__ La petite poule prend du bois afin de allumer le feu. Le renard arrive avec un grand sac sur le épaule. Le hiver arrive.

Amedya nniḍen, dagi tella, yerna tserreḥ i tɣuri :

__ La petite poule prend du bois afin d' allumer le feu. Le renard arrive avec un grand sac sur l' épaule. L' hiver arrive.

Ɣas ulamma tikkwal ula di tefransist, yella cwiṭ umgired deg ususru ɣas deg yiwen usekkil, amedya "h" muet ":

L' histoire

L' hôpital

L' homme.

Dacu dagi deg "h aspiré" ulac "l'apostrophe" :

Le hibou

Le héros

La hâche...

Ma nuɣal - d ɣer teqbaylit deg yimedyaten - agi deg wanda llan wawalen ɛeddan snat n tunṭiqin (plus de deux syllabes ) , dagi w' icqa, ur ntteg ara azal i " l' apostrophe" , ad naru kan akka ɣas asusru yemgarad kan akka cwiṭ ɣef tira.

Imedyaten :

_ Asmi ara d- yuɣal, teḥkuḍ- as .

_ D acu ara tiniḍ ?

_ Iwala arraw-is.

_ Yeẓra izem, yeffeɣ - it laɛqel.

_ Ur yufi ara d acu iɣef yettnadi.

_ Ur nečči ara, ur neswi ara...

Tuttra-inu taneggarut :

Ttarun kra "l' apostrophe" diɣen mticki ar 'arun isefra kan . Ihi ayɣer ur tt-seqdacen ara mticki ar' arun adṛis nniḍen ur nelli d tamedyezt ?

Tanemmirt.

Mayan Ilyas

17 novembre 2020

 

 

3_ Le problème de la consonne double en kabyle

sɣur Mouloud Sellam

 

 

Imesli ussid d iɛewwiq di tira n teqbaylit i wid ur nesɛi tameẓẓuɣt yelhan !

 

Imesli ussid (consonne double) d asekkil nettaru snat n tikkal, acku akken i yettwanṭaq milmi i d-nettmeslay. Imesli neɣ asekkil (son, lettre) milmi ur t-id-nuri d ussid anda ilaq, yettbeddil anamek : Kkes (enlève) ≠ kes (eks = faire paître le bétail), amedya : "kkes " idɣaɣen-agi deg ubrid ≠ " Kes " lmal-ik di tmazirt, (Deg Uqbu neqqar "kes " mačči "eks).

 

Ihi iwakken ur nesseɣlaḍ ara, wid iwumi nesselmad tira n teqbaylit, yessefk ad asen-d-nemmeslay akken ilaq kan, acku llan kra n yiselmaden, ɣillen ma yessed imesli deg umyag (verbe), yessefk ad t-naru d ussid diɣen deg yisem n umyag (nom du verbe),

Amedya : " jji "(d amyag, yessed di "j ") → tujjya (d isem amyag, yessed di " j "ɣas irennu-d ɣef targalt nniḍen), maca mačči yakk wid iwumi yessed imesli, milmi yella d amyag, tettɣimi tussda-nni deg yisem n umyag, amedya : ffad (avoir soif) → fad (la soif ulac tussda ɣef " f "), llaẓ (avoir faim) → laẓ (la faim,ulac tussda ɣef "L "), ẓẓal → taẓallit (dagi d " L " i d ussid),atg...

 

Imesli ussid yella akk di tutlayin deg ususru (lmenṭeq), yerna yessefk a t-nernu di tira. Di tṛumit nettaru : "gomme", " pelle "," chauffage ", atg ; ula di taɛṛabt ttarran "ccedda "(الشَّرُّ (ma nura-t s teqbaylit, imesli-nni "c " yettɣimi d ussid diɣen " cce "). Ihi ulamek nettu-t di tira n teqbaylit, acku ula d taqbaylit tesɛa ilugan-is n tira (ses normes de transcription).

 

Ma ara ttmeslayen yimdanen, seqdacen " imi " i tinin n wawalen, rennun " tameẓẓuɣt " iwakken ad slen akken iwata. Nsel i yimesli ussid, nsel i win ur nessid. Nettaru akken nesla, ulac ilugan i d-yeqqaren s umata, amek ara naru imesli ussid, anagar kra n tsuraf d-ufan wid yettnadin di teqbaylit. Maca tella yiwet n tegrumma n yismawen n umyag i nezmer ad ten -naru s imesli ussid acku teɛdel talɣa-nsen, yerna amyag-nsen, ɣur-es imesli amezwaru d ussid,

Amedya : ffer (amyag) → tuffra (isem n umyag), mmeɣ → tummɣa, jjem → tujjma, ddem →tuddma, zzem →tuzzma, ẓẓel →tuẓẓla, ssed →tussda, jji →tujjya, llez →tullza, llem →tullma,ffi →tuffya atg...

Dagi ismawen-agi d-bedreɣ ɛedlen di talɣa, ɣur-sen yakk tiɣra " u / a ". Ihi ɣas ulamma ur teɛdil ara talɣa n yimyagen-nsen, teɛdel talɣa n yismawen-agi ulamma deg usget, yerna akken llan d untiyen, ɣur-sen tussda deg targalt i d-yeṭṭafaṛen tiɣri tamezwarut "u" : tuttra (tuttriwin), tuccḍa (tuccḍiwin), anagar " tugna " i d-ufiɣ yemgarad yid-sen, acku d imesli " azenzaɣ " mačči d " aggaɣ, imi imesli azenzaɣ " g " deg umyag " ger " milmi yessed yettuɣal d aggaɣ " ggar ", meḥsub ulac imesli azenzaɣ ussid.

Wissen ma yella nekk ur cciḍeɣ ara diɣen di cwiṭ n timawt-agi.

Lmulud Sellam.

 

Haut du formulaire

 

 

Retour en haut

Numéro 110 Novembre 2020        

 

Les articles :

 

 

Di tsertit, ulac lxir neɣ tayri gar tmura !

 

Aumer U Lamara

in Le Matin du Mercredi 25 novembre 2020

 

 

Awalen n Emmanuel Macron di tadiwennit-is d-iffɣen deg uɣmis Jeune Afrique, ɣef Taferka, Lezzayer akked udabu n Abdelmadjid Tebboune, snekren aferfud di tmurt. Mačči yakk di tmurt, illa-d kan deg udrum n wid ittnaɣen adabu. Ayɣer ? 

 

Acku awal-is imal ɣer wigi iḥekmen. Macron isnulfa-d asaka (transition) ur nelli, iwwet ad yeg iɣisi di tmurt, ad ibḍu gar Izzayriyen n tɣermin (l’Algérie urbaine) i yeddan di tegrawla n furar, akked wid n tmurt (Algérie rurale), zun d wid i yebɣan ad teqqim akken tella !

Mačči d ayen illan d tidett.

Mačči yiwet tɣuri i nezmer ad d-nekkes si tedyant-a.

 

1. Tamezwarut, Emmanuel Macron d aselway n Fransa, iḥemmel tamurt-is akken iwata. Ayen akk ad yini yedda deg ubrid n wammud/i lfayda n tmurt-is. Mačči am wid iḥekmen tamurt n Lezzayer, xeddmen i yiman-nsen (i tarwa-nsen akked ugraw-nsen), rnan bedden d iqeddacen n tmura nniḍen, zun d imnekcmen iberraniyen.  Anta tamurt i yettrayen ass-a ɣef ‘’la junte militaire’’ ?

 

2.  Wid akk d-ineṭqen, acku iqerḥ-ten neɣ isserfa-ten wawal n Macron, amzun llan d wid iggunin di tmura nniḍen ad frunt tilufa n tmurt-nnaɣ. D war tamussni n tsertit iteddun gar tmura n umaḍal. Issefk ad ẓren ulac lxir, ulac tayri gar tmura. Yal yiwet teteddu di tsuddest-is (sa stratégie) akken ad tefru timsal-is. Ayen nniḍen akk d urar n tḥila.

Taggara, awal akk i nsel ussan-a deg yeɣmisen neɣ deg uzeṭṭa n internet, deffir tedyant n Macron, ‘’ur iwwi, ur iris’’.

 

3.  Ɣas amussnaw n zik inna : « win ur neqbiḥ laâmer yerbiḥ » (1), di tsertit izwar lmizan send asuffeɣ. Lezzayer akked Fransa isdukkel-itent umezruy n sin leqrun akked nnig 5 imelyunen n yemdanen i yellan akka d wakka, mačči d ayen ara yekkes yiwen deg yiwen wass. Yal tamurt di talast-is.

Abrid-is illa deg yidles-nnaɣ : ‘’afus ur tezmireḍ ad tɣeẓẓeḍ, suden-it !’’. 

 

4. Awal aneggaru, d yir lwert n FLN i yessaɣen ass-a i tmurt, d ayen illan ɣur kra n wid d-ikkren ɣer tsertit : d taɣelnaẓri n wuffal (nationalisme de pacotille, fanfaronnade gratuite).

D wid iwumi nesla reggmen di tmurt nniḍen ass-a, ara yazzlen azekka ad sutren ayen ran i nitni akked warraw-nsen. Mlan-asen abrid les colonels d les généraux imɣaren i yettazzalen iḍelli kan ad sutren lantrit akked takarḍa n tnezduɣt (carte de séjour) di Fransa. Ẓran-ten akk Izzayriyen ! 

Timerna / Notes.

1)      D awal n Ccix Muḥend U Lḥusin.

 

Auteur

Aumer U Lamara, écrivain


 

 

Lezzayer : Anwi d uguren illan ɣer zdat ?

Aumer U Lamara

in Le Matin du Mercredi 18 novembre 2020

 

 

Di tallit deg ilmeẓyen n tmurt i yellan di leḥbas, llan  wid ikecmen deg ussan n "usunded n laẓ" (grève de la faim) mgal taɣdemt n tikerkas (Muḥ Tajadit akked wiyaḍ), ur izmir ad yifsis wawal. 

Di tallit deg imukar teffɣen-d seg unekraf d ilelliyen, keččmen imeɣnasen n tugdut deg umkan-nsen, lḥirak/amussu ur izmir af ifcel. D tamara akken ad ibeddel uẓar udabu.

 

Mazal tefri taluft tameqqrant, akken ad ikkes udabu n userdas i d-ilulen si 1962, akken ad tbedd tugdut i nessaram, uguren illan ɣer zdat gten, mačči yiwen. D tamara ad ten-nẓer send ad ten-naweḍ :

 

1. Adabu aserdasi ifka imɣi. Ass-a d arraw n ifesyanen imeqqranen, n ineɣlafen akked wid akk iččan tamurt i yeṭṭfen imukan anda zemren ad rnun di nnger n tmurt. I nitni, tamurt nsen, d ayla-nsen, d tagelda-nsen. Ɣas azekka ikkes udabu yellan ass-a, tawekka-nsen tella ur tengir. Myussanen, mcaraken akken llan, azekka ad d-bedden deg ubrid.

 

2. Timmist n timeṭṭurfit-tinneslemt di tmurt ur tekkis, ur teḥli, ɣas tessusem si tnekra n furar 2019, neɣ tuɣ asalu n tugdut, ‘’tedda d waḍu’’, tidett d awal kan, d antal i tentel. Abrid n timeṭṭurfit ittwassen, anda zemren, ad wten akken ufan ad ṭṭfen tanemmast, s tḥila neɣ s udebbuz d wuzzal. Tadyant n Iran di 1979 ur d-teǧǧi laman deg-sen ; DAESH – EI ur iffir abrid-is.

 

3. Timura n umaḍal i nẓerr nekkni d amedya n timura timagdayin, ass-a ikcem-itent wareẓ n ‘’populisme’’ s ubrid n tifranin. Amek dɣa ibedd Trump, Bolsonaro akked wayeḍ d aselway ?

Amek, d win iḥekkum timucuha n tikerkas i yat tmurt-is ara ibedden d aselway ? Amek tamurt n Marikan i yulin ɣer waggur di 1969, tamurt deg llant tesdawiyin timeqqranin n umaḍal (Yale, Harvard, MIT, Stanford, Princeton, UCLA, …), taggara sbedden R. Trump ? 

D tuttra ur nufi tabburt ass-a. 

D ugur i yellan i wazekka di tmurt-nnaɣ, acku yella-d yakan deg umezruy, di Merruk akked Lezzayer, anda d-ilul ‘’Bu-ḥmara’’ ur issin yiwen, akken ad isenker tamurt, ad yaɣ adabu d agellid deg umkan ugellid. Ass-a, d wid-nni yellan deg udabu ara ibeddlen tacacit d imezwura, akken azekka ad d-bedden s yisem n tugdut akked izerfan n umdan ! 

 

4. Azeṭṭa n internet i d-innulfan ibeddel abrid i tsertit. Amur ameqqran n uberraḥ di tsertit yuɣ iberdan illan deg internet (facebook, instagram, tweeter, WhatsApp, …).

Di tazwara, internet ikkes icuddan yellan ɣef tmura anda ulac tilelli, ikkes taduli i sersen iduba n uqeẓẓul. Internet iwwi-d aḍu amaynut deg umaḍal, isdukkel imdanen n yal tamurt, isalan teddun war afrag, si tmurt ɣer tmurt. Taggara, ikkes ‘’wezduz-nni yeffren di teylut’’.

 

Maca, ass-a innulfa wugur ur igguni yiwen, d asluɣu n uzeṭṭa n internet s usekkak, asnulfu n wayen ur nelli, akken imdanen ur ttizmiren ad fernen gar tidett akked tkerkas. Tawaɣit-a gan-as isem :  ‘’fake news’’, akked wayen meqqran, ‘’théorie du complot’’.

 

Abrid d-innulfan issemɣer, irna asurif ɣer zdat. Iban mačči akken illa di tazwara, mačči d imdanen yal yiwen deg uxxam-is, zdat uselkim-is (ordinateur-is) i yesedduyen isalan n usekkak, d tuddsa yal tikkelt i yellan deffir akken ad awḍen ɣer wayen saramen : ad sɣeḍlen aselway, ad kksen aneɣlaf, ad d-snekren imezdaɣ n da neɣ n din akken ad gen ccwal, ad rwin tamurt.  

 

Ulac d tawaɣit n Covid-19 i yewwten amaḍal, skecmen-tt deg wurar aberkan-nsen. Inna-yi-d yiwen ilemzi di taddart : « D Tebboune i d-isnulfan corona akken ad nessusem, ad yerẓ lḥirak, ad iḥkem ! ».

Abrid illan ass-a akken ad iddu usirem n tugdut d talwit i d-ilulen di furar 2019 di tmurt n Lezzayer, d abrid n tidett. Ma yella internet d afud i tlelli, issefk ad iqqim d win, d asalu yesdukulen imdanen mgal adabu n tikerkas. Ur issefk ad nernu tikerkas i tid n udabu.

 

Ass-a, yal yiwen gar-as d yiman-is : ad iseddu tafat n tidett neɣ ad ikcem aḍar afus deg waluḍ n wid iḥekman tamurt si 1962, akked wid iran ad rren tamurt azekka ɣer tidderɣelt n lqern wis 6. Afran illan, d wa.

Auteur

Aumer U Lamara

 

 

Retour en haut

Numéro 110 Novembre 2020        

Le poème : 

 

A Reppi ttxil-k serreḥ-as-d i waḍu!

 

asmuḥyet, sɣur Ziri At-Mεemmer

Dans l'eau de la claire fontaine (Georges Brassens)

 

Aman n tala mellulen

Tekcem-iten εeryan teccucuf

Taεeğğağt n waḍu i d-iɣawlen

Teddem lqecc-is s agu ad t-tcuff

 

Tmuqel-iyi-d s unezgum

Akken ad ḥebbreɣ ad ẓeḍmeɣ

Ad as-d-awiɣ aslen neɣ cilmum

D wayen-nniḍen is ad tt-ɣummeɣ

 

S taḍuṭ n wulli ɣef tneqlin

D ijeğğigen n mager iṭij

I rriɣ tucbiḥt ger Teqbayliyin

S tqendurt s-sselseɣ tettfeğğiğ

 

Mačči aṭas ijeğğigen i iwulmen

Feṣṣleγ-as-d taqendurt i tleggaɣt

Tga am ineglusen yessewhamen

Tmirqiqt yeqqlen d tazeggaɣt

 

Teḍleq-d i iman-is fell-i

Am wakken tra ad iyi-tesnemmer

S wesxenzeq d wemlelli

Ḍḥiɣ-d rriɣ-tt i ucemmer

 

Ul n tungift yedder yella

Ɣas ur tettẓalla ur ttaɣ luḍu

Tezga tessutur Rebbi di tala

Ad s-d-iserreḥ i tεeğğağt n waḍu

Ad s-d-iserreḥ i tεeğğağt n waḍu

 

asmuḥyet, sɣur Ziri At-Mεemmer


LES RUBRIQUES :

 

ACCUEIL         INDEX  GENERAL     NUMEROS PARUS

LIBRAIRIE      TELECHARGEMENT  SITES FAVORIS

 

             

Retour en haut

Adresse de messagerie électronique :  ayamun@Hotmail.com

Adresse Web : http://www.ayamun.com/

 

Retour en haut

 

tanemmirt, i kra iẓuren « ayamun, cyber-tasγunt n tsekla tamaziɣt » akked d wid i d-yefkan afus.

 

Retour à Bienvenue

@Copyright  ayamun 2000


Dernière révision :
  29/11/2020      dimanche 29 novembre 2020

 


 


 



[1] menacer