ayamun  CyberRevue de littérature berbčre

Description : K:\1_CONFIDENTIEL_20-10-2011\Mes sites Web\Ayamun_lesNuméros_2000-2011\Septembre2009_fichiers\image006.jpg 

 

12čme année

Numéro 58     Juillet 2012

Email :  ayamun@hotmail.com

Retour ŕ Bienvenue

Description : K:\1_CONFIDENTIEL_20-10-2011\Mes sites Web\Ayamun_lesNuméros_2000-2011\Septembre2009_fichiers\image007.gif 

Tadlist nniḍen :

INTRODUCTION Ŕ LA REALISATION

D’UN DICTIONNAIRE AMAZIGH-AMAZIGH Ŕ BASE KABYLE, Hamek Brahim

 

 

  Prénoms algériens authentiques

Sommaire:

 

1°) Le texte en prose :   Ṭaṭabaṭaṭa,  tullizt sɣur Ait-Qasi Md-Arab,  (aḥric2)

2°)  Létude  :   Mohand Saďd Amlikech Des At Sidi Ali Ou Abdellah (1812-1877)

Počte et résistant, par AREZKI Djamal et BELLILI Yahya

3°) L' entretien : Interview de Djamel BENAOUF, par Sεid At Mεemmer,Awlawal seg Wehran

4°) L'article : Les populations amazighes croient en leur Printemps, par Ali Chibani

5°) L’hommage : Hommage ŕ Haroun Mohamed, par Abbas Jugurtha 

6°) Tadlist nniḍen, en PDF :  INTRODUCTION Ŕ LA REALISATION

D’UN DICTIONNAIRE AMAZIGH-AMAZIGH Ŕ BASE KABYLE, Hamek Brahim

7°) Le počme :  Abrid umezruy, Sɣur Muḥemmed (Masin) U Harun

 

Adresse de messagerie électronique 

 

 

 

Retour en haut

Numéro 58     Juillet 2012

 

Le  texte en prose : 

 

Ṭaṭabaṭaṭa

Tullizt sɣur Ait-Qasi Md-Arab

(aḥric2)

Tameddit, di texxamt, ččan-iyi imeddukal-iw s isteqsiyen

akken ad asen-d-kuɣ acu yeran nek d teqcict-nni walan

taebit-agi yidi. Rabiε, Muad, Yugurten, akim, Nanu, Samir,

Mamu, Bakir zzin-iyi-d am yemcac ɣef tecrit. Bɣan ad ren ma

yella tuɣal d tameddakelt-iw neɣ ala. Nek, akken ad iyi-hennin,

nniɣ-asen belli taqcict-nni tettwaxeb, ur ilaq ara a nehde aas

ɣef tullas medden. Dɣa akken ad ssismen tasa-nsen ɣlin-ed felli

s titiwin armi bdiɣ la ttsuɣuɣ caεfeɣ i win i d iyi-d-ixelqen.

Ticki beddlen awal, Nek mazal-iyi qqimeɣ di tirga-inu. Bdan,

akken uɣen tannumi am inelmaden n ddunit maṛṛa, ameslay ɣef

tullas. Ineq-ed yiwen : « asmi akken i s-nniɣ bɣiɣ-kem, imir-en i

tebda la treggel fell-i am yir aselluf… aabaaa... aabaaa...

nniɣ-as amek ara d i-yagi baba-m, ma yella ur d i-yessin ara...

aabaaa... nek mači d amabed ! Dayen isehlen ad t-uɣaleɣ

... ». Waye yerra-yas-ed : «... aabaaa... aabaaa... tewεe

ddunit a čiču ... ». Nek mazal-iyi di tirga-inu. Udem n Fama yugi

ad yetixe si ger wallen-iw. Amzun d win yunen tawla uberi

asemma, nek faqeɣ i yiman-iw teṭṭef-iyi yiwet n tawla yerɣan, uliw

yettinif am inisi ijeren, allen-iw bɣant ad runt, imi-w

yeggugem, allaɣ-iw inzeɣ deg umekti n wass-a.

Tura makka leɣ deg usu, u tɣum-iyi tferadit ɣef allen akked

lehdu imeddukal-iw, bdiɣ ad d-ttaraɣ azrar n wass-iw iεeddan

am ifeiwej n tmes di tudert-iw yeččuen d tillas. Acmume n

Fama ičču iɣisan n wul-iw s tafat-is, areɣ ad tt-reɣ tikelt

nnien. Ugadeɣ ad mteɣ si ccuq ussan-agi i deg-i ur tt-ttwaliɣ

ara. areɣ ad reɣ allen-iw di teksumt n wudem-is leggaɣen am

lemri, udem-nni-ines igan am ubella yuɣen s zzit n tzemmurt

usammar.

Tikwal akka fehmaɣ-ed kra si lehdu-nsen : « amek tebɣi ad

yeqqim wemdan di tmurt-agi... aabaaa... aabaaa... ulac

ixeddim, ulac axxam, ulac asirem, ulac zwaǧ... aabaaa...

takaṛḍa, timeqranit, tabenεemett, sin isseggasen n lεeske...

aabaaa... aabaaa...»

Azekka-nni, i wakken ad tt-reɣ, uliɣ ɣer Meddua. Nniɣ-as

ad aṛǧuɣ zdat tewwurt arma teffeɣ-ed, syin ad tt-afqeɣ s amiq

ifurguten. Acu kan deg ubrid mmektaɣ-ed belli ur ilaq ad imsuseɣ

ɣur-es. Dɣa si tlemmast n webrid i d-berneɣ ɣer esnawa.

Ass-nni ɣriɣ yark tiswiεtin-iw. Ɣas ma yella zdaxel n wesmil i

yelliɣ, lmux-iw isseweq deg isefra n Zimu anda akken argaz

yessawal i tmeṭṭut-is akken ad d-tuɣal s axxam. Lliɣ ttarguɣ belli

Fama tennuɣna umbe d zwaǧ-nneɣ, dɣa tu s axxam-nsen

teǧǧa-yi, u nek s lezen yeččuen d lfar ad ueɣ ad tt-id-

ellelaɣ. Di lεezza-w makken ara d-tecmume ɣur-i, makken ara

d-tneggez fell-i am tsekkurt, makken ara d iyi-tsemme seg ul-is,

ad teqbel ad d-tuɣal s axxam. Ttwaliɣ tudert-iw yides am tufɣa n

zzit seg ulqim makken ara d-tettubbu s laεqel. Akken ula d nekni

tikli tafessast, afus deg ufus, ddunit-agi-nneɣ i ɣ-yettaǧun ad ttnidir

di sin.

Ihi smana-nni wweɣ yemma s axxam. kiɣ-as ɣef teqcictnni

n tmucuha i d-mlaleɣ di tesdawit. Nniɣ-as acal tedeq, u

acal tezyen am tmerqemt ɣef usennan. Tenna-yi-d umbe d mi

yi-d-testeqsa ɣef imawlan-is : « ɣur-ek a mmi, tullas weεent. Ɣurek

ad d-teɣli di yir lael ». Dɣa segmi i s-ed-kiɣ fell-as amek

nesεedda ass-nni di Tizi wezzu, teḍṣa u tedεa-yi-d ad yili ebbi

yidi di temsalt-agi. Tenna-yi-d, melmi d i-yehwa ad nu ad dnzer

imawlan-is, acu kan ilaq ad d-steqsiɣ ma yella win i tenyesnen.

esnawa tban-iyi-d mecuet, u tullas-is ur tesεi acu i

izaden deg-sent. Dayen friɣ-tt tura ger-i d yiman-iw : ad ǧǧeɣ

ccema, ad uɣaleɣ ɣer waddal. Nniɣ-as tura ad ttazzalaɣ nek d

Murad akked Ɛezdin, si Wad εissi ɣer esnawa. U cwi n

yedrimen i d iyi-tefka yemma seg ayen akken i tezenz imendilen i

txa i tlawin, uɣeɣ-d yessen yiwen userwal n tigal akked

tqemǧett n tau. Syin ueɣ ɣer mmi-s n xali akken ad iyi-dyerel

yiwen usebba abarkan. Nniɣ-as akka asmi ad d-tuɣal

Fama ad iyi-d-taf heggaɣ-ed iman-iw. Ur bɣiɣ ara ad tɣil belli win

ara taɣ d aεeṭṭa. Bɣiɣ ad tzux yess-i ger tizyiwin-is. Ayen

ssaramaɣ ur tetteḍḥi yara yess-i makken ara ueɣ ad tt-idxebaɣ

seg imawlan-is.

Tεedda smana, u Fama mazal ur d-tuɣal ara. Ul-iw yebda

la tt-yettictiqi akken yettectiqi werem yexwan talleqimt n

weɣrum. Ɣas akken uɣaleɣ, tikelt-agi s tidett, ɣer tɣuri-w, acu kan

yal mara yiliɣ deg usmil ala fell-as i ttxemimeɣ. Ssaweɣ armi

isqeceɣ yiwet n tiuct di sbiɣa n lemri n teɣmet anda ttɣimiɣ. riɣ

ma yella tussa-d Fama ɣer esnawa, ur tezmir ara ad teqqim ur

d-tettεeddi yara deg ubrid-nni i d-ttwaliɣ teɣzi n wass. Yernu mkul

mara wεuɣ ttuuɣ-ed ɣer temat anda akken uɣen tannumi

imeddukal-iw ttɣimin. Dayen ibanen, ma yella tussa-d ɣer

esnawa ɣer din ara d-tass. Tikwal ur d-ttaweɣ ula d agga

ɣur-sen, si lebεid ara d-muqleɣ ma yella tella ger-asen, syin ad

uɣaleɣ ɣer wesmil-iw.

Di texxamt ur tesεi anwa ifaqen acu i yi-ieṛṛun ussan agi.

Am zik-iw ssusumeɣ makken ara bdun atfelsef yimeddukal-iw. Ur

mileɣ ara ad d-sbeggneɣ acu ieṛṛun zdaxel-iw, ur bɣiɣ ara ad

ɣieɣ ula d yiwen. Imi bdiɣ la ttaysaɣ ad d-tas Fama. Nniɣ-as

ahat yella kra i tt-yuɣen neɣ d imawlan-is i tt-in-yeṭṭefen ur d-tuɣal

ara. Si tama nnien nniɣ ger-i d yiman-iw, s usirem, iban smana i

d-iteddun ara d-tuɣal.

Ɣas akken nek d asusam ameqran, tikelt-agi tasusmi tzad

deg-i, tuɣal tekcem-iyi am usemi mara yekcem tafekka n win

yemmuten. Ttareɣ ad kecmeɣ s usu akken ad arguɣ Fama,

dima ttwaliɣ-tt s tqendut tazeggaɣt yeččuen d zagzag, teqqim di

lecic azegzaw yellan zdat '' science eco ''. Nek ɣer tama-s,

allen-iw deg allen-is, teqqar-iyi s yiles-is iden am tament acal

ula d nettat i yi-tectaq di smana-yagi i deg-i ur d iyi-teri yara.

Iwwe-ed wass amenzu n smana. Nniɣ ger-i d yiman-iw assa,

mebla ccek, ad d-tass ɣer tesdawit. Ccucfeɣ s waman

issemaen, imi ur ufiɣ ara aman iman, releɣ-ed cwi n rria ɣer

Smaεil, seleɣ tamart u lsiɣ-as aserwal-iw ajdid akked d tqemǧettnni

tajdi s usebba iserǧen am lemri. Win i yi-d-yemlalen seg

imeddukal ad iyi-d-yini ma yella ar tmeɣra i leḥḥuɣ. Nek ad as-

seɣ syin ad beddleɣ awal. Dɣa, ass kamel, nek d tamuɣli ɣer

zdat n webrid n temkadit talemmast n “esnawa” si tetiuct i giɣ

di lemri n teɣmet anda ttɣimiɣ deg usmil. Daɣen rniɣ asmaṛǧe

ger temat-nni anda ttɣimin imeddukal-iw akked wanda qqareɣ.

Ulac yiwen di ddunit i izemren ad ius i wayen ulfaɣ tameddit n

wass-nni umbe d mi tteklaɣ ur d-tettas ara Fama ɣer tesdawit.

Ul-iw yuɣal am ufrux mazal d-issemɣin rric i wumi mmuten

imawlan. ulfaɣ tameddit-nni am akken yella kra yenejqaqen

deg-s. lam yers-ed ula ɣef ul-iw akken i d-yers ɣef akal. Kecmeɣ

zik s usu akken ur d-zzakaneɣ ara i yimeddukal-iw acu id yiyuɣen.

Kecmeɣ daɣen akken ad d-mmektiɣ seddaw tduli udemnni

lawen i yi-d-yettaḍṣan di tsawent n esnawa yettawin ɣer

tlemmast n temdint. Lemmer ufiɣ ad susmen di texxamt, u

naddam ur d-yettas ara. Bɣiɣ ad qqimeɣ deg usfillet-agi i dttεawadaɣ

deg allaɣ-iw am usuru n ssinima. Nek d Fama yelsan

taqendut n leqbayel tawaɣt deg uxxam n laεmum-iw di taddart,

la nettneca am arrac imeca zdat tilibizyu; nettat tebɣa ad

twali asaru imariyen, nek bɣiɣ ad waliɣ timlilit n ddabax ger ''

Liverpool'' akked walbaε n terbaεtin nnien. Lasun taggara

umennuɣ-nneɣ tkeffu s usexsi n tilibizyu akken a nqesse ɣef

ayen nessaram ad t-nexdem di tudert-nneɣ.

Azekka-nni iga am ussan iεeddan. Kkes-ed, ass-a tura, ur

kcimeɣ ara ɣer wesmil. Qimeɣ ɣer imeddukal-iw ma yella kra ad

d-ibanen. Steqsan-iyi-d acuɣer ur ɣriɣ ara ass-agi. Rriɣ-asen belli

aεyiɣ ussan-agi, ilaq-iyi cwi ustaεfu si tusnakin akken ad d-yaf

lal allaɣ-iw issere meqbel ''les examens ''. Nek, ebbi yera,

acal i yezdeg, uxemmem ɣef Fama, allaɣ-iw. Ur sεiɣ acu

zemreɣ ad xedmeɣ ala aaǧu-ines deg umiq-nni anda i d iyi-dtufa

ass amezwaru.

Ulac acu ur meyzeɣ ara yera-yas. Nniɣ-as ahat tuen, hattan

deg usu s tawla isqeqicen iɣsan, neɣ ahat d baba-s i ttyeqnen

deg udanin, yugi-yas ad d-teffeɣ seg uxxam, imi yuggad

ad d-terwel ɣur-i. Neɣ ahat d yaya-s i da yettweddiεen, ur tebɣa

yara ad n-teǧǧ axxam-nsen yenhewwel. Neɣ ahat tebɣa ad iyitessufri

cwi akken ad yennerni lebɣi-w ɣur-es. Laun ulac acu

ur d-nεedda yara deg uqeṛṛuy-iw.

Smana-yagi tis snat uɣaleɣ am umeslub di esnawa. Tiɣimit

wedi deg yiwet akken n ccuka i d-iqublen tamat anda nettɣimi

tuɣal-iyi d tannumi. Mi yewwiɣ albaε n yedlisen yidi ad

staεemleɣ belli qqaeɣ, u dima ttaεaeɣ ad freɣ iman-iw akken

ulac anwa ara yi-d-iεeqlen seg imeddukal-iw. Imi ur bɣiɣ ara ad

iyi-ceṭṭen walbaε seg-sen. Bɣiɣ ad d-griɣ wedi di lbir-agi i deg-i

greɣ iman-iw mebla ma yella faqeɣ. Si tama nnien ttεassaɣ-ed

tullas yark i d-yettεeddin syin. riɣ zdaxel-iw belli amejjaq

amezwaru ad d-tger Fama di tsemmit n wuzal n tesdawit ad as-

alfuɣ. Imi tuɣal-iyi am rria umezzir ger izuliɣen-agi i yi-d-yezzin.

riɣ ad ier wul-iw makken ara d-tsers taqejjart-is tamezwarut di

Tizi wezzu.

Yiwet n tikelt, makken leɣ di lecic azegzaw seddaw ''

l'institut n l'informatique '', walaɣ tarbaεt-nni imeddukal-iw ad dleḥḥun

sanda qqimeɣ, ger ifassen-nsen snat n tellaεin

timeqanin akked d qra (3) icullien iberkanen seg ansi i dyettban

tiqurar n lgazuz akked yimi n ččina. Dɣa akken i dwwen

ɣer din, sersen-d sin iebsiyen imeqanen n seksu akked

weksum. Akken kan kfant tullas aheggi, nedem nekni s warrac,

am iwaɣziwen icaen, ɣef iebsiyen-nni. Deg yiwen umecwa,

yegra-d ala usenen n tɣenǧawin deg uzzal aarfi.

Makken i nettqessi, walaɣ Nunu mi tleqqe di lewal,

tettaraten ɣer iellaεen, mmektaɣ-ed imir-en awal-nni i yi-d-tenna

Fama ɣef Nunu. Tenna-yi-d belli nettat d taǧarett-nsen. Syin

ulac ayen ur xdimeɣ ara akken ad feɣ Nunu wedes deg albaε

n ccukat mebla Rabiε. Dɣa akken i yi-tettunefk teswiεt wedi d

Nunu, nebεed ɣef tmeẓẓuɣin n wiya, steqsaɣ-tt ɣef teqcict-nni i

d-yusan, azal n mraw (10) n wussan ɣer esnawa.

Acu i yi-s-wemen ugar, mi d iyi-d-tenna belli ur tt-tessin ara

akken ilha imi meẓẓiyet fell-as aas. Tenna-yi-d belli d tidett d

taǧaett n watmaten-is acu kan ur tesεi acu i tessen fell-as, u

ma bɣiɣ ad tt-ter, d ayen isehlen imi ur wwien ara sin wussan i

deg-i i tt-twala di Wed Ɛisi nettat d weltma-s.

Awal-agi aneggaru, ulfaɣ-as am tiyta s tdebbuzt n ddkir ɣef

tmelɣiɣt-iw. Qrib i d-ruɣ mi d iyi-t-i-d-tenna Nunu. Ur ttumineɣ ara.

Nniɣ-as ger-i d yiman-iw, ahat teεeq di teqcict ɣef anta i

nhedde. Dɣa akken twala mači d win yebɣan ad yamen anecten,

tenna-yi-d belli yezmer tessexle ger tullas. Acu kan ma yella

bɣiɣ ad reɣ taqcit-nni, zemreɣ ad tt-id-mlileɣ ɣer yiwet si snat

yessetma-s yeqqaen di tesdawit. Imi ussan-agi tesseqwa-d tikli

ɣur-sent. Steqsaɣ-tt imir-en ɣef yessetma-s. Tenna-yi-d belli

yiwet teqqa di Wad Ɛisi, tezdeɣ di Meddua. Taye teqqa di ''

L'ILE '', tezdeɣ di Buxalfa. Xemmeɣ imir-en belli yezmer tu-ed

ɣer esnawa, u nek lliɣ ahat deg usečču n tesdawit neɣ di lakul,

zdaxel n wesmil.

Seksu-nni s uksum i ččiɣ akked imeddukal-iw yuɣal-iyi ṛẓag

am qedan deg ierman-iw. Ur ṛǧiɣ ara akka i tezmer ad tkemmel

tmacahutt-agi-inu. Ur fhimeɣ ara acu yark ieṛṛun yidi : « tu-ed

teqcict ɣur-i, tenna-yi-d emleɣ-k. Dɣa ɣliɣ fell-as emleɣ-tt. Syin

tɣab ɣef allen-iw amzun d tikellax i d iyi-tkellex. Neɣ ahat d zhe i

yulac akken a nemlil tikelt nnien. Ahat mkul mara d-tass ɣer

esnawa, nek ad iyi-d-yaf lal ttwaṭṭfeɣ anda nnien ».

Maεlic! ala idurar ur nettemlili yara. Ihi tura, d nek ara

iuen ad tt-id-nadiɣ. Ur tesεi anwa izan acu yeḍṛan yides. Ahat

d imawlan-is i s-yugin ad iyi-ter umbe d mi sen-tenna fell-i. Ahat

yessetma-s timeqranin i tt-yettεassan akken ur d-tettuu yara ad

iyi-ter. Neɣ ahat tendem ɣef acu iyi-d-tenna, u tura ur tebɣa yara

ad tessendef ul-iw imi tera belli ass-nni i deg-i nemlal, meqbel

ad d-yeɣli lam, nek dayen ul-iw ija deg iuɣar n tayri.

Acu kan nek maleɣ ɣer tama n rray-nni belli tussa-d ad iyiter

ur d iyi-d-tufa yara. Izmer mači kan yiwet n tikelt i d-tu ɣuri.

Izmer tessewa-d tassin ɣer esnawa. Acu kan nek zhe-iw d

aquran yeqquren am tqeclalt ansi fɣen waman. Tura dayen ad ttid-

afeɣ, u lemmer ad d-nadiɣ tamurt n leqbayel tardast tardast.

Amdan yezmer ad yesleb xeṛṣum yiwet n tikelt di ddunit-is. Ihi

ass-agi d ass n tisselbi-inu.

Azekka-nni, wwiɣ-tt-id di Wad Ɛisi meqbel leftu. Liɣ-ed si

tsemmit n wadda armi d tisemmit iwsawen. Allen-iw ur ǧǧant ara

yiwet n tenact ur muqlent ara ɣur-es. Syin ṭṭfaɣ-ed lka i yi-dyewwin

ɣer esnawa anda i zziɣ yiwet n teswiεt, syin daɣen faɣ

lka n tesdawit iyi-wwin ɣer Buxelfa anda i d-nudaɣ yark

tixejatin. Taggara uɣaleɣ-ed ɣer esnawa. Deg ubrid ebseɣ di

'' L'ILE '' anda i nesεeddaɣ xeṛṣum azgen n tsaεett.

Ayen i yuggadeɣ d akken zemreɣ ad iliɣ deg yiwen wemiq

di lawan nettat tettnadi fell-i deg umiq nnien. Yernu areɣ ad ttsfareɣ

belli imawlan-iw qeblen ad ddun yidi s axxam-nsen

akken ad iyi-tt-id-xeben. Acu kan si tama nnien ugadeɣ ad iyid-

tini asmi ad tt-id-mlileɣ belli dayen tendem ur d iyi-tebɣi yara.

Tameddit-nni ueɣ s asečču n tesdawit; xedmeɣ tagganit

(lacan) nek d imeddukal-iw, acu kan amecwa ulfaɣ i tuzya

uqerruy-iw; ulfaɣ-as i tikli-nni liɣ ass-a seddaw yiij n tefsut

iseṣḥen. Tiwwura uqerruy-iw qrib ad d-taedqent seg uqra.

Armi d imir-en i faqeɣ s wayen yark liɣ i la d fad, teɣzi n wassagi.

Uɣaleɣ-ed melba ma ččiɣ-ed ɣer texxamt anda ɣliɣ si

naddam akken kan sumaɣ tasumta. Lemmer mači d imeddukaliw

n texxamt i d iyi-d-yessakin akken ad ččeɣ akaskrut i yi-d-wwin

yidsen, tili ad d-awiɣ taebit s tguni am lmegget.

Seg ass-en, ussan-iw uɣalen d tazliwin ger esnawa d

Meddua, ger Wad Ɛisi d Buxalfa, ger '' L'ILE '' d wanda ebbsen

ifurguten yettawin s iwaiyen. ulfaɣ i yiman-iw am widak

yettnadin uwaɣ deg idurar n Lalaska neɣ am iminigen n tniri

yettnadin aman. Ula d učči sneɣseɣ-t, imi yiwet n tikelt kan i

kečmeɣ deg ass s asečču n tesdawit. Ttuɣ leqaya-w, ttuɣ

imeddukal-iw. Yuɣal aɣilif-iw ameqan amek ara yi-d-taf Fama

asmi ara d-tuɣal.

Ɣur-i ilaq ad iyi-d-taf ttemceεlaɣ am lemri; ilaq ad iyi-d-yaf

lal seṭṭlaɣ tamart, kkseɣ accaren, mecaɣ acebbub-iw, zeddigit

lewayeǧ-iw, d timellalin tuɣmas-iw, allen-iw ur cufent ara si

lezen, asebba-iw yessureǧ. Laun bɣiɣ ad as-uɣaleɣ d

ageldun-nni n tmucuha iumyen, neɣ d Biuc temel Lunǧa n

teryel. Bɣiɣ ad as-yuɣal uberi i yi-d-ttsamin d lmuziga ara ttyezzuznen

teɣzi n tudert i s-ed-mazal di ddunit.

Umbe d snat smanat yebda wallaɣ-iw a yeččikki deg ayen

yeḍṛan nek d Fama asmi i d-tusa ɣer tsedawit. Yeqqar-iyi-d belli

nettat d taqcict tamecut i d-yusan ɣer tesdawit akken ad d-tawi

cwi n wakud s yiwen i tt-yugaren. Ahat tebɣa ad d-tesbeggen i

yiman-is belli tezmer ad teεǧeb anelmad n tesdawit, iban belli asnni

teεweq deg acu ara tezhu, u d nek i d afeṛṛuǧ amezwau i dtemlal,

dɣa ɣliɣ deg umedax n cbaa-ines. Imi tullas iceben

aas, mači d yiwen i tent-ittedagin deg ass; uɣent tannumi

tturarent s warrac akken i tturaren nitni s tcirett n ddabex.

Yiwet n tikelt, makken lliɣ ttnadiɣ ɣef Fama di Wad εisi,

mlaleɣ-ed Nunu, taxibt n Rabiε. Mmektaɣ-ed imir-en kan belli

nettat d taǧarett n Fama, u ala nettat ara yi-d-yessukksen seg

umruj-agi lqayen i deg-i ɣliɣ s lebɣi-w. Umbe d mi tt-elleleɣ cwi

u ggulleɣ-as s yemma-s yemmuten, tuɣal teqbel ad tt-ceggεeɣ

ɣer Fama ass n lexmis-agi i d-iteddun. Ssutreɣ-as ad tu ad ttid-

ter, ad tt-testeqsi ɣef acuɣer ur d-tuɣal ara ad iyi-ter, u ma

yella kra i tt-icenen nettat d imawlan-is; ma yella ahat ugin-iyi imi

ur d iyi-ssinen ara.

Nniɣ-as i Nunu, ad as-tini belli nekkini weǧdeɣ, u melmi i syehwa

ad n-aweɣ s axxam-nsen, nek d yimawlan-iw. Ahat mara

walin belli nek d mmi-s n tfamilt, ad uɣalen ad fsin am tament

yemmueɣlen.

Uɣaleɣ ɣer tɣuri-inu. Tafekka-w tetteli deg usmil, allaɣ-iw

meskin ija deg igenwan anda yezdeɣ lexyal n Fama. Sani rrant

wallen-iw ad d-mlilen ẓẓerb n tasa-s i d-yemɣin di yal tama.

Tikta-inu welent deg yiwen wexmi i d-ttakkent wallen-is.

Tamuɣli-s tesseqra-iyi ul-iw akken iqerre yiij allen n win

ittmuqulen ɣures. Bɣiɣ ad tt-sefeɣ seg alleɣ-iw akken iseffe

umelmad llu n tira, acu kan tteswia-s wedes i d-tettefruri nnig

llu s wacu yettwabna wul-iw.

Ugadeɣ ad selbeɣ. Ugadeɣ ad d-yawe umecwa-nni

ageswa i deg-i ad i-yiwεi tuɣalin si tirga-agi-inu; ad neqqimeɣ

din di lexla n targit n teqcict riɣ yewwas kan. I ittuɣaen di

temsalt-agi d yemma-nni aεzizen ara yeddreɣlen seg imeṭṭi ɣef

mmi-s imexlen didra n teqcict. Dɣa, mkul mara xemmeɣ i temsaltagi

s wallaɣ-iw ur nerɣi yara, qqareɣ-as ziɣ meskin wemdan

yexlan am uffal, u cwi n wau ad t-yesgen deg akal am lecic.

ebseɣ tazla ger imeqan imbeεden n tesdawit. Uɣaleɣ ttɣimiɣ

ala di esnawa. Nniɣ-as ger-i d yiman-iw ma yella tuɣal-ed

yewwas ɣuri iban di esnawa kan ara yi-d-tnadi. Bdiɣ la ttttayseɣ,

bdiɣ la tteyseɣ tuɣalin-is ar ɣuri. Acu kan deg yiwet n

tekwatt deg ul-iw, tanact i deg-i freɣ taqadumt-is mazal-itt

tema. Ɣas akken sufella ttbaneɣ-ed ger imeddukal-iw amzun

acemma ur yelli, nek ɣer zdaxel, ul-iw icebbel am yillel iecen.

Tikwal ttareɣ ad kecmeɣ s usu akken ad tt-arguɣ mebla ma

iceṭṭen-iyi-d walbaε. emleɣ makken di sin, am sin yefax nnig

esnawa, la nettafeg wa ɣer tama n waye ɣef tinga(vagues)

uberi igan am asif deg wumi fessuset tikli n waman.

Si tama nnien, thenneɣ u ttekleɣ, imi lliɣ ttaǧuɣ taqcict

iuen ɣer wexxam n watmaten-is akken ad iyi-ter s lexba. Nniɣas

ur qqar i yiwen, ɣas ula d axib-im ur as-qqar ara. Imi ur bɣiɣ

ad ren di texxamt acu i la ieṛṛun yidi segmi yebda waggur-agi

yezrin. Ɣur-sen ulac i ibeddlen deg-i imi mazal-iyi d asusam-nni

yettecmumuen i tqulhatin-nsen. Leḥḥuɣ u ttɣimiɣ yidsen am zikiw.

Ladɣa Yugurten d Mamu iemlen ad iyi-ddun di nneqma

makken ara yi-d-afen saɣ umbe d imensi kan. Akken kan ara ad

d-awen, ad-neggzen fell-i arma efjen-iyi irkelli. Ur bɣiɣ ara ad

ten-nesnuɣnuɣ lemmer ad asen-iniɣ ul-iw mači d win ibɣan teḍṣa

ussan-agi.

Ass n lǧemεa di esnawa yessusem am tenelt yuli inijjel. Ad

as-tini ulac win yellan di texxamin inelmaden. Tikwal kan akka

mara d-temlile yiwen ileḥḥu di tebriin n ssima yellan ger

ibaimuyen. Lecic azegzaw n tefsut, yessemay yitij-nni

afessas, ittak cbih ɣer tgertilt igenni makken ara yefu.

Lliɣ leɣ di lecic, ttarguɣ ussan i yi-ttaǧun ad ten-idireɣ di

lehna d talwit nek d Fama tucbit am aggur. riɣ, ma yella s

lehdu-is kan lawen, nek zemreɣ ad ddreɣ ula mebla aman

akked wučči. ulfaɣ deg ul-iw imir-en belli azaɣar-agi anda bnan

tasdawit n esnawa, umbe d mara εeddin lequn ɣef ass-a, ad

d-yeched ɣef tayri lqayen yellan yewwas ger sin yefax n lǧennet,

widak yuɣalen d imdanen akken ad ddren tayri ur ncuba tiya.

Ugiɣ, s wayen yark yellan deg-i n lǧahd, ad anefaɣ i tikti belli

Fama ur d-tettuɣal ara ad d-tekcem s allaɣ-iw.

Aggur-agi iεeddan, mebla ma riɣ-tt, yesnerna tuṭṭfa i ṭṭfeɣ

deg-s. Giɣ am ujgagal yejgugulen deg useklu usirem. Imir-en ɣuri,

tudert-iw yellan ɣef yiri lkaf, teṭṭef kan s yiwet n tnelli rqiqen ɣer

wanda ddren yark yemdanen. U tinelli-nni tarqaqt d cwi umekti n

wecmume n Fama asmi akken i yi-d-tenna si zik i k-emmleɣ.

Di temat-agi anda ulac yiwen , di lecic-agi azegzaw

yessema yitij n tsebit n tefsut, deg ass n lǧemεa yexlan n

esnawa, lliɣ-ed allen-iw am wiqan mi walaɣ tbedded Fama

zdat-i am tezdayt n ttma yeččuen d sser. Iaren-is ugin ad dsamin

lqaεa, tebdded ger igenni d tmurt, acebbub-is isarre armi

qrib ad d-isami ammas-is, tenne-ed yiwen ubenuq, igan am

laf, i tuyat-is; yeɣli-yas-ed teɣzi n tfekka-s armi i d-isuma lecic

anda akken lliɣ leɣ. Twehha-yi-d s ufus-is akken ad d-kkreɣ.

Ɣlint-ed tmeqwa imeṭṭawen makken sumaɣ taffetust-is leggaɣen

am lerir. Ur umineɣ ara iman-iw makken uliɣ ula d nek seg akal.

ulfaɣ i wul-iw fessus mi tebda ad iyi-d-tseffe imeṭṭawen-iw s

iudan-is yeɣan. Tenna-yi-d : « ur mileɣ ara ad k-waliɣ s

imeṭṭawen.»

ulfaɣ i tesme uberi mi tkeččem s ul-iw makken i yitezme

s idmaren-is. Dɣa nuli deg igenni am snat tjeǧǧigen

tifessasin. Syin walaɣ-ed esnawa am tcami tazeggaɣt di

tizegzewt n uzaɣa n temdint tajdi. uen-iyi yark lehdu i lliɣ

bɣiɣ ad as-ten-iniɣ i Fama. Si tama nnien riɣ tefhem belli

nettat d tin akken s wacu zemreɣ ad sebeɣ i tezeg n ddunit-agi

yettazalen am uzerzer n tafat. Lemmer ufiɣ ad d-jemεeɣ deg

yiwet n tiqit n waman yark iulfan sεiɣ deg ul-iw, syin ad as-tenfkeɣ

ad ten-tsew. Ahat ad kecmen s ul-is akken ad tefhem acal i

tt-bɣiɣ.

Taggara terra-yi-d ɣer lqaεa, s anda akken i yi-d-tufa. ulfaɣ

icerreg wul-iw mi tt-walaɣ tuffeg deg igenni am uqeswel yettawi

wau deg ass n tbuciant. Tuɣal tettban-iy-d am tneqi tamellalt

deg igenni ajenjai. Syin qneɣ allen-iw akken ad mesleɣ ijerdan n

wudem-is akked tfekka-ines deg allaɣ-iw. leɣ din di lecic am

lmegget yessufeɣen ṛṛu.

Ticki sliɣ i Yugurten d Samir d Murad mi la ttnadin fell-i. Si

lebεid i yi-d-nnan belli ass-agi d aksum i d-fkan deg usečču n

tesdawit. Dɣa akken ur tt-faqen ara i liala i deg-i lliɣ, ɣawleɣ-ed

ɣur-sen.

Si tama nnien bɣiɣ ad asen-kuɣ ayen akka yeḍṛan tura

yidi, acu kan riɣ ur ttamnen ara, yernu zemren ad iyi-ddun di

nneqma ma drus sin neɣ qrad(3) n wagguren. Dɣa ssusmeɣ.

Mi newwe s asečču nufa-n Mamu d Bakir akked abiε.

yufaten-id lal xedmen-d sin iberdan tagganit. U setfen deg

iebsiyen-nsen n wuzzal imuruyen n wekum aleqqaq. Akken i

ɣ-ed-walan ǧǧan-en iebiyen-nsen ɣef ṭṭabla, ruen-d ad d-

εiwden yidneɣ tagganit i tikelt-nnien. Mi yi-d-walan iban-ed

lezen deg udem-iw ugar n wakken uɣeɣ tannumi, bdan ad

ttnadin amek izemren ad iyi-skefen akken ad d-seɣ. Dɣa

cmumeɣ-asen imir-en akken ad iyi-ǧǧen tankil.

Amecwa, yewwe-ed Nanu d akim. Qbala ar ɣu-i, yal

yiwen isers-ed adebi-ines n wuzzal seg yiwet n tama. Ulac acu

ur iyi-xedmen ara akken ad d-neqeɣ. Ssawen armi ibdan ad iyid-

nebbcen seddaw teɣu. Taggara mi yi-tewwe tfidi s iɣes nniɣ-asen :

- A yatmaten, ttxilwat hennit-iyi cwi. Wellah ma riɣ acu-t waεe

i ken-yeqsen ass-agi, ad as-tini teččam tasekra n weɣyul, si

sbe i la tettukkum. Dayen hennit-aɣ !

Cmumeaɣ-asen mi sen-d-nniɣ awal-agi. Nutni ṭṭerqen d

taḍṣa. Bdan lehdu ger-asen;qqaen-as: «Wellah ar d-ihde,

Wellah ar d-yenna yiwen wawal ». Dɣa nniɣ-asen.

- Acu i d-tqesdem ? Yella kra yellan cekka ?

Yerra-yi-d akim i yettmeslayen dima deg umur n tarbaεt

mkul mara bɣun ad d-inin yiwen wawal ijemεen.

- A Yuyu, nera ur tfaqe ara d yiman-ik. Aqla-k azal n snat n

smanat ulac anwa i k-yeslan tenni-ed yiwen wawal. Ula d taguni

i tuɣe tannumi teggane umbe d nac n yi teǧǧi-tt, tuɣale

umbe d imensi metwal s usu. Ula d leqraya ur neri yara ma

yella tkečme ɣer lakul neɣ ala.

Ikkes-as imir-en Mamu awal, yenna-yi-d :

- A Yuyu, acu i k-yuɣen ?

Ur riɣ imir-en acu i zemreɣ ad asen-iniɣ. Imi ar ɣur-i

acemmek ur yelli; ttqesieɣ am zik-w, ddesaɣ yidsen am zik-iw.

Ur fhimeɣ ara acu yark i d-qesden.

Nitni imir-en, di ta(7) yid-sen, zzin-iyi-d am tzizwa, ttmuqulen

deg-i acu ara fehmen. Nek am tjeǧǧigt yeqquen ur sεiɣ acu ara

sen-fkeɣ, ala udem-iw i sen-d-yettbanen yekersmumi yal mara

d-ḍṣeɣ. Dɣa yua-d Yugurten deffir ukersi ɣef i qqimeɣ, isεedda-d

iɣalen-is si zdeffir-i, izme-iyi seg idmaren am babat mara yinin

ɣef mmi-s. Dɣa kemlen aas n lehdu i wumi ur a rriɣ ara aas n

lwelha. Mkul yiwen acu i d-yenna. Nek qqareɣ-asen “ih”. Yiwen

yenna-yid :

« ma yella deg uxxam-nwen i tesεi... aabaaa... aabaaa...

xesum, ini-yaɣ-ed ad nmuqel ma... aabaaa...» waye daɣen

yenna-d : « ma yella d albaε n tullas ...aabaaa ... aas i yellan

nnien... ssuq yečču d lxeḍṛa ... aabaaa ... tasdawit …

aabaaa...»

Bɣiɣ ad asen-esseɣ, acu kan allaɣ-iw ija deg umekti n

tedyant yeran yidi sgelli-nni. riɣ ad sen fell-i lemmer ad asentt-

id-kuɣ. Ladɣa Murad, ugadeɣ ad yecfu fell-as ula d asmi ara

nuqel d imɣaren. Daɣen ugadeɣ ad ren belli ussan agi iεeddan ''

emleɣ ''.

'' emleɣ '', meqqer cwiya wawal-agi. Nek ɣuri bdiɣ kan

lemala s waεǧeb n tin ara emleɣ ddunit-iw maṛṛa. Ur zmireɣ

ara ad tt-emleɣ s yiwen wass n ucali di esnawa. emleɣ deg-s

arrac-nni i nurga ad ten-nesεu akked yexxamen nebna di targit

akked Lezzayer. Yernu ul-iw yera imir-en belli d nettat i t-idyessekren

si txucett anda yezzer acal isseggasen-aya.

Akken ad asen-beddleɣ awal fell-i, nniɣ-asen belli tewεe

aas fell-i leqraya ussan-agi, ugadeɣ anda ur d-ttawiɣ ara

asseggas-agi. Ɣef aya i bɣiɣ ad erseɣ iman-iw cwi akken ur dttafeɣ

ara iman-iw qabel la s-ttεawadeɣ i usseggas-inu. U ɣas

akken mači d widak qenεeɣ s lehdu-iw, negzen ɣer tmesxi-nsen

n zik, u lhan-ed d weksum i nuɣ tannumi ttakken-t-id di leftu n

lǧemεa.

Azekka-nni, tuɣal-ed teqcict ceggεeɣ ɣer Fama. Taebit mi

d-tekcem di tsemmit n esnawa, tufa-yi-d la tt-ttraǧuɣ zdat n

temkaṛḍit talemmast. Tesa-yi-d s yiran n txenfuct-is am tin i yi-dyewwin

izen yessefaen. U ayen i d iyi-felqen ul-iw mi d iyi-dtenna

belli ur teri yara Fama imi ussan-agi tu ɣer xwali-s.

Imir-en, asirem-nni yark sεiɣ di tuɣalin-is n wass-a, yuɣal-iyi d

yiwen n lezen ur nezmir ad yettwaffer ala s imeṭṭawen-iw deg

usu. Dɣa qbala ɣer texxamt anda i freɣ seddaw tduli armi d lawen

n lqahwa n tmeddit. Sεiɣ ass-agi cwi n he imi ulac anwa i dikecmen

seg imeddukal-iw; tili ad iyi-d-afen makken ttinifeɣ am

uqjun amecu teǧǧa yemma-s i usemi n yi di lexla.

Smana-nnien n tmuɣli si tetiuct n ṭṭaq n wesmil anda

qqareɣ. Ad  usseɣ tikli d tnelmadin di baṛṛa, ma yella ad tili gerasen

tuzyint n wul-iw. Smana-nnien n tazla, yal mara yili ur sεiɣ

ara leqraya, ger Buxalfa d Wad εisi, neɣ ger L' ILE d Meddua.

Smana-nnien n tɣimit zdat n temkarit tameqant n esnawa, d

asenqed n wekcam n tullas yark i d-ikečmen tisemmit n wuzzal n

esnawa. Smana-nnien n tmuɣli s ijeǧǧigen igan am udem n

Fama mara d-tes, ɣas ma yella ur cbien ara anect tecbe

nettat. Smana-nnien n lehdu yides seddaw tduli, deg usu,

nettemsefham di tirga-w ɣef amek ilaq ad nebnu tudert-nneɣ di

ddunit-agi igan am tata, yettbeddilen mkul mara d-ibeddel usigna

yettɣumun iij i d-yettbeddilen ula d netta udem-is yeččuen d

tasa.

Tikwal mara d-tkakiɣ, ttafeɣ-ed imeddukal-iw di texxamt la

ttqesien. Beqquɣ ad d-skecmeɣ iman-iw deg umeslay-nsen, ɣas

ma yella ur zmireɣ ad d-hedeɣ, qqaeɣ-as xesum ad sleɣ i

wayen i d-qqaren. Acu kan ttkellixen-iyi imeẓẓuɣen-iw yeṭṭubnen.

Imi uɣaleɣ ussan-agi am uεeẓẓug, ala kra kan imeslayen i dleqfaɣ

deg igenni.

Ass n larebεa tameddit, wwin-iyi-d bessif, Nanu akked

Yugurten, ɣer wanda ebbsen ifurguten yettawin ɣer taddart-iw;

rran iyi-d zdaxel n tkabatt-iw, lewayeǧ-iw yumsen. Nnan-iyi-d

meqbel ad aliɣ s afurgut belli ilaq-iyi ad ueɣ ad d-steεfuɣ sin

wussan-agi deg uxxam-nneɣ, imi ɣef akken i d-qqaren la dttbaneɣ

d win iεyan aas ussan-agi.

Ziɣemma, d tidett εyiɣ; imi akken wweɣ s axxam kcemeɣ s

34

usu am win i d-yekkan si lmina ucabun. U mi tu yemma ad iyid-

tessaki s imensi, nniɣ-as-ed belli ur llueɣ ara, imi feteɣ-ed

ass-agi di tesdawit, u aas i d-ččiɣ. Dɣa seg imir-en d tazla ger

ijeǧǧigen n yal nwel deg yiwen uzaɣa, nek d Fama. Uɣaleɣ ulac

ayen ur ttarguɣ ara fella-as. Tikwal ad ttarguɣ tuen deg axxam,

nek εezeɣ s idis-is, la s-senɣaseɣ si tawla i tt-yeṭṭfen s usersi n

ubenuq asemma ɣef anyir-is; abenuq i d-selxasaɣ deg aman

issemaen yal mara d-yarɣ seg unyir-is. Tikwal nnien ttarguɣ

nnuɣeɣ, nek yides, ɣef yiwet n tɣawsa ur nemεin ara, syin tu s

axxam-nsen, teǧǧa-yi. Nek syin ad reɣ ɣur-es s wul yettrun

ndama akken ad d-tuɣal s axxam. Nettat, dɣa mi yi-d-twala

akkenni i ttruɣ fell-as s lezen, ad d-yenin fell-i wul-is. Syin ad dtuɣal

yidi s axxam-nneɣ s lfeṛḥ iɣelben lfeṛḥ n tyemmat mara dyass

mmi-s seg inig. Tikwal nnien ttwaliɣ-tt makken i tleqe

azemmur yidi deg ayla i d i-yefka baba; nek ɣef tzemmurt ad dcerweɣ

ticiwin yeččuen d azemmur, nettat, yelsan taxecabit am

tin tettlusu yemma, ad tleqe ger ixidwac s tudacin-is tileqaqin

iεeqayen uzemmur i d-ineqlen si lbican nessa di lqaεa.

Lexmis d lǧemεa, ttuɣ cwiya Fama. Ssawlen-iyi-d

imeddukal-iw n taddart akken ad as-nqesse yiwet n temlilit n

ddabax, nekni d taddart i d-yezgan ɣer tama n taddart-nneɣ.

Timlilit nurar ass n lexmis tekfa s umennuɣ akked ubunyiw. Dɣa

nenna-yas ad as-nεiwed azekka-nni. Ula d timlilit-agi tis snat

nekfa-tt ula d nettat s umecčew akked ifeddixen.

Sin wussan-agi n taddart rran-iyi-d ɣer laεqel-iw. Wweɣ armi

ttuɣ tirga ɣef Fama, ɣas ulamma tikwal tettuɣal-ed teswia-s ger

wallen-iw. Acu kan imir-en ad tt-gefdeɣ. U wayen i d iyi-dyessufɣen

kte seg uqube deg-i yekcem wallaɣ-iw, d anekcum

n yelli-s tǧarett-nneɣ s axxam; si zik riɣ tt-teεǧabeɣ-as cwi. Acu

kan meẓẓiyet aas fell-i. Nek lliɣ imir-en llueɣ-ed seg urar n

ddabax deg ugni, tessuter-as yemma imir-en ad iyi-d-tesseww

snat n tlifiin s tmellalin. Dɣa d ayen texdem teqcict-nni.

Lliɣ ad ttmuquleɣ ɣur tfekka-s tamecut yettqeqien seg

ifunuyen ɣer ddekkan. Tettmuqul-ed ɣur-i sya ɣer da s ucmume

yeččuen takuzint d lfeṛḥ. Taggara, tsers-iyi-d taebsitt. Yemma

yellan tessirid lewayeǧ-iw yumsen di laa, teεe-itt-id ad tefte

yid-i. Ur umineɣ ara mi walaɣ taqcict tezuɣe-ed taqejmut ɣer

ṭṭabla tamecut anda qqimeɣ. Syin tebda učči yidi s wezmumeg.

Udem-nni n teqcict n lǧiran-nneɣ d amellal am ubella yuɣen

di tillas tiberkanin. Yettfeǧǧiǧ d telwaɣ igan am tin n lerir.

Tiduacin-is tirqaqin leqen-t tilifriin si tdebitt am ufrux mara

ineqqeb timin. riɣ, si zik ttaεǧabeɣ-tt cwi, wanect-a emleɣ-t

ɣas ma yella nettat s yiman-is ur tt-bɣiɣ ara. Ɣur-i, nettat am

weltma tamecut, ɣas ma yella ur tella yara d weltma. Acu kan,

axemmem belli yalla walbaε i d iyi-bɣan yettera-d deg-i cwi n

wettkal deg iman-iw.

Ur riɣ ara acu i d i-yewwin mi d-ddmeɣ yiwet n tlifi seččaɣ-as-tt

s ufus-iw i teqcict-nni n lǧiran. Tewhem deg-i acu i bɣiɣ ad

xedmeɣ. Ur tefhim ara ass amezwaru acu i bɣiɣ ad xedmeɣ. Acu

kan teṭṭef talifi-nni deg imi-s, u tečča-tt. Syin rniɣ-as taye i

tečča tikelt-agi s wecmume. Amecwa kan ula d nettat, twehhayi-

d yiwet n tlifri s imi-iw. Ččiɣ-tt-id seg ufus-is am umcic makken

ara yemmeɣ ɣef uksum. Nesa aas di sin.

Tekcem-ed yemma imir-en makken nella nettasa, u twalayaɣ-

ed mi la nettemseččay ger-aneɣ. Dɣa tessawel-as imir-en i

teqcict-nni n lǧiran yuɣalen tazeggaɣt am teumaict, s yisem-is.

Tenna-yas belli d lawan ad tu s axxam-nsen imi, ahat, tewaǧitt

yemma-s di cɣel n wexxam. Syin tezzi-d ɣur-i, tmuqel-iyi s

leqaa deg allen-is u tekkes-iyi si ṭṭabla taebsitt-nni n tlifiin

ideg i d-mazal azgen. Tenna-yi-d : « urd a tetteḍḥi ara keč.

Kker ɣef yiman-ik, u ad d-tere imeddukal-ik. Ahaqel haten-in

la k-ttaǧun ».

Feheɣ aas mi teffeɣ Fama seg allaɣ-iw umbaεd aggur d

wezgen n unezduɣ-is deg-s. riɣ deg ul-iw belli lemmer i d iyitebɣa

s tidett tili acal-ayagi i d-testeqsa fell-i. Ufiɣ daɣen tain

uiɣ ɣer teqcict-nni n lǧiran-nneɣ telli-yi-d asekun-nni iɣelqen n

texxamt tamaragut anda i d iyi-tger Fama ass-nni i tt-id-mlaleɣ

di tesdawit. Faqeɣ belli s cbaa-s i yi-tga amendil yumsen ɣef

allen-iw, u tesberber s lehdu-is iden ɣef allaɣ-iw armi yuɣaleɣ

ttuɣ acu i d ameyyez. Feṛḥeɣ aas tura mi d iyi-d-tuɣal tlleli-w.

Rria n liuns i d iyi-d-yewten s anzaren mi d-rseɣ seg

ufurgut di Tizi akked zhir n tkewas i d iyi-sεegen imeẓẓaɣ-iw,

ssekren-d deg idmaren-iw yiwen ucau i yi-qeben. ulfaɣ i

yiman-iw am win yebɣan ad d-yerr taffa-is. Uɣaleɣ segmi leḥḥuɣ

deg ubrid yettawin ɣer tesdawit n esnawa i irennu deg-i

utqeleq-nni. Ladɣa mi bdiɣ ttubbuɣ takessart-nni seddaw wannar

n ddabax.

Akken wweɣ ɣer tsemmit n wuzzal n esnawa, fehmeɣ acu i

-yuɣen. Tban-ed imir-en teswia n Fama ger wallen-iw anectillatt,

u mmektaɣ-ed belli yezmer ad d-tuɣal ass-a ad iyi-ter.

Neddmaɣ cwi imi ur as-εewdeɣ ara i yemma lehdu ɣef temsaltnni

n lexubegga. Nniɣ-as ad εiwqeɣ acu ara s-iniɣ lemmer ad

iyi-d-testeqsi ma yella heggan imawlan-iw i wa-nsen s axxam n

imawlan-is akken ad iyi-tt-id-xeben.

Ziɣemma, sin wussan-agi yezrin d allaɣ-iw kan i yerran

tadimt ɣef tugi n wul-iw ideg i yekker yiwen ujaji n tmes i wumi

ur zmireɣ ara mai. Faqeɣ imir-en belli uneɣ targit n Fama. Ɣas

ma yella si zik, nek d bu tullas akken i yi-teqqar yemma, tikelt-agi

waqila tewwe tifidi s iɣes. Dayen uneɣ. U ahat wagi i wumi

semman imedyazen aan n tayri. Wweɣ ɣer texxamt, leɣ deg

usu-w, ttxemmimeɣ i wamek zemreɣ ad d-sufɣeɣ iman-iw seg

umerdax-agi ideg iyi-zzer zman.

Ufiɣ imir-en belli ur sεiɣ acu i izemren ad iyi-d-yessukkes seg

aan agi amcum n tayri ala snat tifrat. Tamezwarut d tuɣalin n

Fama s irebbi n tayri-nneɣ yeddren kan yiwen wass. Ma d tis

snat ilaq-iyi ad miɣ ul-iw am tetrikutt yumsen arma ur d-ttmazal

ara deg-s taquddit n rria n Fama deg-s. Dɣa, umbeεd mi

meyzeɣ ddeqs, gezmeɣ-tt ger-i d yiman-iw belli umbeεd aggur d

wezgen n tisselbi ɣef yiwet n tmeslubt, d lawan ad d-lhuɣ d

yiman-iw akked tɣuri-inu.

Uɣaleɣ ɣer lakul. Uɣaleɣ ɣer leqaya di texxamt. Uɣaleɣ s

aqesse nek d imeddukal-iw. Ɣas ma yella mazal-iyi-d ttmuquleɣd

tikwal si tatiuct-nni giɣ di lemri n tzeqqa n tɣuri ( la classe).

Mkul mara faqeɣ i yiman-iw ttmuquleɣ-ed seg-s, qqareɣ-as akken

ad ssurfeɣ i yiman-iw belli d '' tannumi kan ''.

Tikwal daɣen ttsubbuɣ ɣer Wed εisi neɣ ttaliɣ ɣer Buxalfa. D

aewes i ttxemmimeɣ, akk qqareɣ-as ahat ma yella mlaleɣ-tt-id

tezmer ad iyi-d-tessefhem urar-agi ucmit turar yess-i.

Ula d yiwet n tikelt ur d-tusi deg alleɣ-iw tikti belli yezmer

yella i kra i tt-yuɣen imi ula d tinna iceggεeɣ ɣur-es, s axxam37

nsen, tenna-yi-d belli ur tesεi acu i tt-yuɣen. Ternu-as nnan-iyid

wid i tt-iwalan di Wed εisi akked Buxalfa. Ɣef ayagi yark ur

xemmemeɣ ara belli temmut neɣ yuker-itt walbaε iwaɣzniwen.

Sin wussan umbe d, ufiɣ-ed iman-iw am akken ur sεiɣ yark

acu i eggmeɣ i yiman-iw. Uɣaleɣ ur d ad-tekkseɣ ara ti-iw seg

umruj-nni giɣ di sbiɣa n lemri n wesmil anda i qqaeɣ. Ger yark

snat tsaεtin n leqaya d tazla sanda akken ttɣimin imeddukal-iw,

sfilliteɣ dima ad tt-in-afeɣ yewwas teqqim ger-asen s ucebbub-nni

n lerir i s-ed-yettawen s ammas-is. Ssarameɣ ad tt-id-mlileɣ