Ayamun cyber-tasàunt n tsekla n Tmaziàt cyber-revue
de littérature berbère Numéro 9 Novembre 2001 40 pages |
Retour au titre
Sommaire:
1)_Le texte en prose: tinezzra n wuccen d yinsi sɣur Ali Iken 2)_La conférence: Perspectives dans l’édition du roman
berbère par A.Mezdad
5)_Le poème : Tahala
sɣur Amesmizhur 4)_Adresse de messagerie électronique |
Le
texte en prose :
sɣur ali iken, racidya (marok)
tin wuccen d teghyult
Issasey
umeksa i teghyult ighejden g ucwari,iweszsa tt ad ten
tesselkem gher axxam.
d nettat deg ubrid gher axxam tenmagger d wuccen illa da yettru ar
iswinhit.tseqsa t "may kwen yaghen a àemmiàli?" irar as yenna
as"idarn iw ffursen , ur zmiregh ad tteddugh , kerfegh s tfidiwin n
uffurs, xf wudem n rebbi asey in senmili yi in gher asgwen inw". taghyult
iceffa tt lhal g illa wuccen ,s nniyt nnes tenna y as "waxxa ney".
iney wuccen tama n ighejden ibdu ar ten itherram,yiwn deffir wayedt allig
akewten yengha,imik bdun iddammen ar ttuddumen
gher akal ,tezra ten teghyult tghawel tenna-s"ahiwawi may da
tiziregh?" deghya ileqqem as i wawal yenna" iwaywa a xalti idammen n ifurusn tcaren acwari ar en smiqqin
s akal;xs ad ur tteksudt ighejden nnem ur ten ittagh ka n lbas ncaàellah".
asmi yedjiwn wuccen aksum ighejden ineqqez seg fella n teghyult yaghen
akal iddu da yettazzal ,ar iskukku ar as ed yettini "wa cemtegh kem a
mmimezyan".
taghyult yexnuns lxadter nnes tberrem ixf gher ameksa ,tawedt en ghers
tales as i mas ijran d wuccen ,illegh tadawt nnes s uzfel ,isserwu yas tireggam
yeggal as a nettat ttawi-d uccen a yedder a yemmut negh awed nettat ttemtat.
teqqim teghyult tgellint da ttru inergha,ar tsiggil may ttegga i rray
nnes ufrigh ; uccen iffukk ad t id tawi .ayennagh ayd tga teftu gher ifri ideg izdegh àemmiàli ,teg amm
ised temmut tellexsi zdat ifri tasey idaren s afella ,ar as ttezzin yizan ad
ttinid murdtus(ljift).
di tifawt zik teffegh-d àbica tamettut n àemmiàliyuccen tizir zdat as
taghyult yemmuten izan tgejgujen fellas tesserghud rebbi tehmed t as ed yiwin
rzeqq ar tama n usgwen.maca tenna g iman is" wellah skirkisegh xf urgaz iw
ttinigh as nwis wargegh is agh d idda rzeqq ar axxam."
tekcem gher ifri tesfafa argaz nnes
teqqis as may twareg" lxir wasalam wargagh g idt a nwis agh d-yiwi
rebbi rzeqq ar axxam".
ffeghen ed s sin nsen gher berra bdun ar jjenxuxuren s tumert d ufrah
taghyult mar a tt ssekecmen gher jaj.maca taghyult tezszay ur zmiren ad tt
semectgen zi wansa nnes,mtawayen nnan ad ismed wuccen azentidt nnes d win
teghyult yenzegh gher zdat d àbica nettat ad as tawes g temnat yadten .
imik,ur asen tgi teghyult mag beddun allig tekker yiwt tnekra,tazzel
tazzel ttazzal ttazzal ibdu wuccen ar ittenxuxur deg wakal ar tekkaten
izra d ifessiyn d isennanen, ar as ttini
àbicatuccent" awa yamezs s izercan d iwercan a àemmiàliyuccen" ar as
ed itrara netta " ata akufen i
wercan d izercan a àica amtwirga flèhnin".
d teghyult nettat xs ar treggwel allig immut wuccen .
( tesmur tnezzrit ur smaren wuccan wala y
ighyal)
.
tin wuccen d tfunast
yan wass seg ussan n tmurt idda wuccen gher tfunast yesmun ides abaghugh
d-ccahd. yaf tt en tella g tghuni nnes da treqqa tafuyt zdat yat terbit n
ighellawn usengar.xs yugga tt en s uzàaf inna-s"mani y aclif n walim nna y
am redtlegh,dghidghi righ t ,negh fki d
memmi-m ad ttawigh"
d tfunast s imik n uburz tenna-s" ur djin i terdtiled amya d accen
aclif n walim ,ssnegh is titd nnek xf ugenduz-iw." maca tafunast tgellint
xs tkemmel awal-is ngin ed imettdawn xf imudal nnes,tergagey tasa nnes,tekszud
ggwzen as waman n tugda gher ifaddn,teggawer ar ttru. uccen d ubaghugh sulen g
iggi tmuqqulen gher tfunast ar tgannan ad tkemmel iswihhitn d imettdawn-is.xs
tessaley asghunfu ,ileqqem as ed ubaghugh i wawal yenna" asekka zik ad-d naghul an-nezzugher agenduz-im,all negh
ad ur talled,ru idammen mec am ed yusa xf lxdter ,awal n wuccen d tidet ,rar as
amerwas nnes negh fk as agenduz-im!" berrmen udem nsen gher azsi seg d
usan ddun ar ttazzalen. teqqim tfunast ar tsiggil matta tsarut irezsmen
tasmannatd a,imik ha yan wuszkay izri tama nnes,tceffa t yenmili ghers ad
imuqqel ma y as ijran.teqqis as ma y as ijran d wuccen .uszkay netta xs ar
isseflid allig tkemmmel,yini y as"nek ad kem shennagh seg wuccen wala
inigi nnes abaghugh ahèrami,ad am inigh may ttegget,ffer memmi-m ddaw
tezyawt,nek ssigel i taghamut beddegh ddaw am ar ttedtedegh tamazzsagt nnem,ig
d-uckan ini y asen" ka walim ur ghuri yelli mec tram memmi aweyat t",
dayen!"
ayennagh ayd illan ;teffer tfunast agenduz ddaw tezyawt tama n lemdud,ikk
wuskay ddaw as ar ittezszi aghi allig idjiwen ,tawedt tfukt gher iglan
uàriqen,dtrint tillas iddu yidt iddu n
ibdu wass yadten ar ed ittali nmilin ed itnan n zik,imik ha tisaywalin
n wuccen d ubaghugh da -d tbanent g tberbixin,deghya yghawel wuccen
inna-s " mani alim ,walut , fki d memmi-m" yeggwez-d ghers
tessudtef as tagatut ,yezzugher agenduz ,teg tfunast ammised tehèzen,imettdawen
n ufrah d tumert uggan ed allen -is,tessen tagara n uàdaw nnes àemmiàliyuccen.
izenzer amenzu n tfukt yeflali-d,yezlem wuccen gher deffir yakez nwis
d-uszkay ayd da ynezzegh maci amezzsan n tfunast,tetdtef t treggagt deghya
yghawel inna-s i webaghugh" amzsen ghif i
tagatut ad zzsallegh tintifawt".yeggwez wuccen gher yat tilight
yeddu da yreggwel ur ed iwerri ad imuqqel may illan ar afella n tewrirt;ibedd
,yini-d i webaghugh " wa mmet digs abu-chatt n zszur".
uszkay ur as igi i bnikeàbun mag ireggwel allig ixentder tadist nnes.
( tesmar tnezzrit ur smaren wuccan
wala ibaghughen)
tin wuccen d taghatd
yan wass izrey wuccen tama n tgemmi n taghatd yaf tt en tella da treqqa
tafukt,izlem ghers imuqqel tt mezyan deg wallen yini y as s uzàaf" max da
yi treggmed!? trar as taghatd tini s tugda"uhu a sidi ur kewn rgimegh
ka,haca haca a àemmiàli .ur anegh iccar xs lxir d tagmat".
iftu wuccen d ubrid nnes,ar iswingim ,ar isemrara ger as d-iman-is matta
tsemmuccetd s iittetdef taghatd .imik izlem deghya ghers yini y as s uccentder
amxezzer"nnigh am tergemt i,annayegh tancucin nnem mmectgent,max is àmigh?
ar ttru taghatd tessen may en ira wuccen tentdeq ed tini y as" uheq
bbak d ljedd ik d wudem nnek a nek mec rezmegh akw imi new".
"nnigh am tergemt i; max is ur ghuri imezyan ?!neg
as akw ur kem annayegh da tsawaled maca selligh is da tsawaled,awal nnem akw
d-tireggam. cis gigh adterdtur ayd tghaled?"
tekker taghatd teddu da tall gher izem
agellid n tagant ad as yettdef lheq yekkes fella-s tamheqranit n wuccen
.
izem xs telkem t taluft n taghatd ikker ismun ed iwaghezsenn akwten
yeqqis asen ma yejran ,yales ed akw i y irefsan inexnunas n wuccen issengazsen
tudert i watdas n imezdagh n tagant..
iwwet yizem uccen s udtemmis yeggal as anetta yneqqa t mec yules i
texbarjiyin nnes,uccen netta yemreg tali t tiddi ysemmidten .
maca tadeggwat ur iksudt ur ihèccim yaghul dagh gher taghatd ar digs i
tgalla ..taghatd ur tkuker tentdeq tenna y as" ad neg nek idek yiwn
umxidtar". "matta netta?" yenna y as wuccen.
" ad ak ssiglegh taxabit di tqezzibt nnek tezgert asif ar tasga yin
taghul ed; d mec tgid aya xs ttec i." uccen iseqsa tt " hi max trit
ad tagled taxabit di tqezzibt-iw?"
trar as taghatd" mar ad ak tawes deg ucucef-ik ,ad k tasey afella n
waman ".
iqbel wuccen amxitdar a,iqqen taxabit gher tzentdit-is yagh en aman
,yebdu ar iccucuf d txabit deffir as tettetekkur s waman.llig ilkem tuzzsumt n
wasif yizsir taxabit da tbeqbuq ,idduhda tekcem t yiwt tugda tameqrant,ar ireggem taghatd
d uzsar nna tt ed isnulfan ,imik s imik
ar tteggwez txabit ar ttawi ides
àemmiàliyuccen, ar inettel ,ar inettel allig ur da yetban .
tkercex taghatd s tadtsa,temlulley fella n tuga teftu da tkexkix;kakaka
ka ka kkkkaka..
( tesmar
tnezzrit ur smaren wuccan wala tighettden izmawn drugh)
tin yinsi d wuccen (
ammas n wanu)
yan wass seg ussan unebdu,azal d-azal :insi yewwet t fad ar isiggil ger
tghemrin mag ittafa ad isserwu irifi nnes,yaf zdat as yan wanu,ar isuggur
zsares;arrif n wanu yemcuced, fad yenghat ;zdag dadag yagh en deg budt wwanu ..
akwed uccen lhal -is amm win yinsi yeffud ar isiggil f waman.yawi t id
leqder ad isugger xf yinsi yellan aguns n inidan.xs izsra t in ighawel
yenna-s "yak labas? may da ttegged
dinnagh"? lewjab iwjed ghur yinsi y ini y as ed " tattden!!" uccen
iràeb ur djin innum lewjab amm wa seg ghur insi.issemgel awal n yinsi yini y
as" seqsagh ek;. may gan tattden!!?
insi fissaà inna y as "nnigh ak tattden tattden!!! ur tessined
maggan tattden!? akwtent da ssedfurent.iwa tessent dghi?!
ighal wuccen ised tidet ay as inna bumhènd ;deghya yagh en deg eaga yeggwez is gher wadda , d yinsi netta yuli d
deg eaga wis-sin.asmi ed mzagalen deg uzgen n tiddi wwanu;inna -s wuccen s imik
n tugda" magher teftid?!mamagher tulid ?!
irar as yinsi- amek tessnem a yamesseflid-"tudert aya ka yettali ka
yetteggwez , lhal aya ay digs."
( tesmar tnezzrit ur smaren wuna
wala y insitn wala y uccan)
tin
uzsalim;insi d wuccen
ikka tt en yat tikkelt ;iccar yinsi d wuccen yan iger n uzsalim;da
ttemunen ghers s-sin sswin t ,fnekcen t brekcen t s-sin fkin as cigan n leghbar
d imik n yighed uzeggwar ar asmi yaghul yiger izzegzaw yifer uzslim mghurent
tzsalimin nnes gmint mezyan.
yat tifawt yili wuccen d yinsi da tmuqqulen lxirat timeqranin zdat
asen;inetdq ed yinsi yini y as i wuccen"key ttdef lehèlal ufella,nek ad
awigh lehèram n wadda".iqbel wuccen s tibdti n yinsi;yini d "waxxa ,
ur ittili xs wayen texsed".
zrin wussan zrin wiyadt ,ibdu wezsalim da ysussu afras nnes,nwint
tzsalimin mghurent,yacek ed wass g ssukufen tizsalimin;inna-s wuccen" dghi
lehèlal ufella ur illi ,ilaq an-nebdtu lehèram wwadda";"ayenna trit
neg t a àemmiàli"; ay as inna yinsi.ggawren imik a nitni swingimen g temsalt
a gerasen ,mani y ixf mani y adar! ihi bdun ar qqazen ar smutturen tizsalimin
deg yan uxenci ameqran ;ar asmi tetcuren intdeq y insi yenna"aweddi nek ur
zdtaregh ad awigh lehèram i tarwa new,ssurefegh ak awi
y akw azsalim a".
s ufrah d tumert iger wuccen axeci wezsalim fella n tadawt-is,izwur zdat
as yinsi ar tteddun ,ar tteddun ar asmi-n lekmen yat teghmert tuntilt ,di
tillas ;s utewtew yenna-s yinsi" kkagh zzi ssa".uccen ur ed yiwi ur
en yiwi ymun d uyenna y as inna yinsi,ar tteddun allig en iwdten tama n lgwerna
-dinnagh ag yezdegh yinsi-iydtan d iqzinen zsran uccen bdun shubbun fellas
dfuren t da ttazzalen;izerredt s uxenci ar ireggwel,xs ar ireggwel ad issenjem
ixf nnes.
insi netta yebbecxer s tadtsa;yejjenxuxer axenci wwezsalim gher tgemmi
nnes yehèmed rebbi xf cdtart as yefka.amen!
(tesmar tnezzrit ur smaren wuccan wala smaren y insitn d izsalimn ula y
akwed nitni!)
tin ikrew (ikerri)d wuccen
yeggwez wuccen gher asif ad ikkes fad wwaman, yaf en zdat as yan ikrew
umlil illa yeshudder azellif nnes da yessa y aman. s uzàaf yenna y
as"wahyaha,hatan tessaghuled aman
d-arekkizs.!" imik dagh yernu" max is ur i tezsrit da ssagh?!"
ibbey ikerri tessi nnes,ismuqqel gher uccen ;dtrin ed imettdawn n tugda
seg wallen-is yebdu ar ittru; deg usghunfu ymettdawn inna-s ed i àemmiàli"
matta weya yejran ,aw! llan ka waman ittalin isiwan,nek deg iggi keyyini deg
izdar;aman tszubbun "
ifest wuccen imik da yeswingim ,dagh
yenna-s" nnigh ak ..awa nnigh ak, ur tsellid mezyan may ak nnigh ...nnigh
ak yat tikkelt ndtadtaned ,deg useggwas lli yezrin tesserkezsed i y aman, key tellid g ufella nek lligh s
izdar"
ar ittetdsa ykerri tadtsa tawraght issen may t -in iqqlen yini y as i
wuccen" awi nek akw ur ed lulegh xs kra waggurn aya , nek mmis useggwas a
maci win ndtadtaned "!
"nnigh ak nnigh ak" (d-uccen ayd da ysawalen) luqt nni ideg i tesserkizsed aman ,tellid mazal-ik di
tdist immak,ayenna gan imezwura ad ttefrun ineggura"
ar ittru ykerri ar isbiàài ar
iswighi allig yermi ,tegger teglimt-is zdat inetmi n wuccen,tesmur tnezzrit
ukerri ygellin.
(tesmar tnezzrit ur smaren wuccan wala yaman ,maca
ikerwan ur ten dtminegh)
Adresse de messagerie
électronique
Adresse Web: www.ayamun.com
tanemmirt, i kra iẓuren ayamun, cyber-tasàunt n tsekla imaziàen, ar tufat !