Retour au Sommaire
Numéro 4 JANVIER 2001
Retour au Sommaire
LES TEXTES EN PROSE:
I._ Don Juan de
Molière en Kabyle ! (Acte
II Scène 2)
SI-YEḤYA
( Asekkir 2, Asayes 2 )
Si-Yeḥya :
_ A Sganarel, xerben-aɣ
lexyuḍ, Qessam n ujuwu yessengelwa asif, iqelb-aɣ
taflukt. D acu kan yeţţak-ed Rebbi ţţawil : Tafellaḥt-nni
mlaleɣ llina acemma ur ţ-ixuṣ, tecbeḥ tegrurez,
akken kan i ţ-yebɣa wul, tekkes-aɣ ccedda, dɣa tamsalt
am-wakken teqqed teḥla. Ur ilaq ara ad_tessenser, ur zmireɣ ad sebreɣ
aṭas, ad d-ggareɣ akk-a inehhiten.
Sganarel :
_ A Sidi, aql-i bateɣ.
Akken kan yemnaɛ uqerru
amcum si lmut, deg umur ad_tḥemdeḍ Rebbi i ɣ-ed-yegren asulef,
tura keč tebɣiḍ ad
aɣ-ed-iceyyaɛ tinifift-nniḍen, d ayen
tekkseḍ sser, ma d afḍaḥ...
( Ibeṛrem-it-id Si-Yeḥya, yesḥallef-as)
Dayen dayen caɛfeɣ,
awal ur t-id-rniɣ, d_tibbuhelt
i yi-d-yebdan, ccḍeɣ deg umeslay. Sidi yeẓra d acu ixeddem, yessen leṣlaḥ-is.
Dayen !
Si-Yeḥya : ( Iwala tafellaḥt )
_ Aha !
Ziɣ ! Ansi i d-teffeɣ daɣen tmexluqt-a ? A Sganarel, twalaḍ-ţ neɣ nndeh ? Ur-ǧin
mlaleɣ d zzin am wa. D acu kan ta tif
tinna n seg-llina !
Sganarel :
_ T-tideţ ta tif tinna, d
acu kan i
win yestufan.
Si-Yeḥya :( i tfellaḥt-nni )
_ A tuzyint, timlilit
yid-em, s lehhu kan ar-a d-teglu. Amek deg tmizar am ti, ger isekla d yeblaḍen
ziɣ yella akk-a zzin am kem ?
Tafellaḥt :
_ A Sidi,
ayen yellan twalaḍ-t.
Si-Yeḥya :
_ Ihi,
taddart-a, d_taddart-im ?
Tafellaḥt
:
_ d_Taddart-iw, a Sidi.
Si-Yeḥya :
_ Ihi da i tzedɣeḍ ?
Tafellaḥt :
_ Da i zedɣeɣ, a Sidi.
Si-Yeḥya :
_ Amek i m-qqaren ?
Tafellaḥt :
_ Qqaren-iyi Tafellaḥt, a Sidi !
Si-Yeḥya :
_ Akk-a i
d_taqcict, akk-a i d_taṭtucin !
Tafellaḥt :
_ A Sidi,
tenɣa-yi leḥya , cwiṭ ad iyi-tesseblaɛ tmurt zdat-ek !
Si-Yeḥya
:
_ D acu
ar-a tsetḥiḍ akk-a
? D ayen yellan kan i d-nniɣ, d_tideţ ! A
Sganarel, d acu twalaḍ ? Dɣa yella wanida twalaḍ zzin nnig wa ?
´Txil-em, ezzi-d kan
akk-a cwiṭ . Akk-a i
d_tammast ! Zdi kan
taqerrut-im cwiṭ, ţxil-em.
Akk-a i d_taqadumt !
Ldi kan allen-im akken ilaq. Akk-a i
d_taṭtucin
! Sken-ed kan aseḍsu-inem. Akk-a
i d_tuɛlacin ! Ticenfirin ssawalent i weɣzaz !
Dayen, aql-i
fsiɣ, ur-ǧin walaɣ zzin am wa.
MOLIERE
Si-Yeḥya
Asekkir 2, Asayes 2
II._La Question de
Henri ALLEG
AMAN D TRISITI
_ Ihi, ayen i tnudaḍ tufiḍ-t !
A-k-ččen yilfan , i yi-d-yenna Charbonnier.
Ilfan , ẓriɣ yakan anwi,
maca ur-ɛad i ten-ssineɣ akken ilaq, ur-ɛad i ẓriɣ anida
ţţawḍen.
Yezzuɣer-iyi Erulin armi
d_taxxamt-nni tamenzut,
anida tella tencirt
tamcumt akk d trisiti. Walaɣ yiwen d Azzayri kksen-as
ḥezluṭi, ɣlin deg-s s rrkel i-wakken
ad yeffeɣ ɣer wegnir. Di teswiɛt-nni
deg Erulin d
Charbonnier lhan yid-i, widak-nniḍen ur staɛfan ara maḍi,
la-ţkemmilen deg twaɣit-nnsen. Aɛnan yiwen umeḥbus
ɣef tencirt s trisiti. La-ţfaṛasen.
Yuɣal-ed Lorca ; icudd-iyi
ɣef tencirt : ad yi-alsen abrid-nniḍen trisiti.
_ Tikkelt-a mačči d_tin n
ukellex. D_tin n tideţ ! , i yi-d yenna.
Ata-n yeṭtef-ed yiwet n tmacint
tugar tamezwarut ; ɣas
akken ṭteglelliɣ, faqeɣ mgarradent. Tamacint-a, mačči d aɣzaz i teţɣezziz
neɣ d agzar i tgezzer : tura d_tisfiwin i la-isennin deg-i, mmɣent
deg wustuyen, brin akk
amzun s tɣemdin. Agerbuz
yeqqur, ɣas kra
din yerreẓ, kerrceɣ takmamt,
iɣesmaren zemmeɣ-ten, medleɣ allen-iw. Uɣalen ǧǧan aɛṣar ɛeṣsren deg-i, ifadden-iw tergagayt teggumma ad
asen-tebru .
_ Wissen meqqar ma tessneḍ ad_tɛummeḍ
? Neɣ ad ak-nesselmed ? Eyya-d ṭra ɣer tbernint !
Lorca yeţmeslay, yekna-d nnig
uqerru-iw.
Ddmen tancirt amzun d nnɛec, nek fell-as cuddeɣ, akken i
yi-ddmen armi d_takuzint. Dinna sersen-iyi, aqerru ɣef tbeqsit,
ddaw tbernint. Sin neɣ 3 n yilfan ṭtfen tancirt
si tama iḍarren-iw.
Takuzint tessulles, anagar tafat n wegnir
i ţ-yessaɣen cwiṭ ; ɣas akken d_tillas ɛaqleɣ Erulin,
Charbonnier d lqebṭan Denis : d
nutni i iɛemren
tazwayt .
Tibernint n
waman d_tamellalt teţţirriq nnig wudem-iw ; Lorca icudd-as ajaɛbub
n ukawaču, yuɣal iɣumm udem-iw s ujerbub. Yenna-yas Denis : _ Err-as asɣar
deg uqemmuc ! Lorca irgel-iyi
anzaren i-wakken ad iyi-iger asɣar ger
tuɣmas, amar ad zemmeɣ imi-w neɣ ad d-deggreɣ ajaɛbub-nni.
Mi kfan, inṭeq-ed ɣur-i : _ Mi
tebɣiḍ ad d-tqirreḍ, sembiwel-ed iḍudan-ik. Yeldi-d i waman. Ajerbub-nni s-wayes i yi-ɣummen
imir kan yebzeg. Kecmen-iyi waman, llexseɣ
akk : imi-w, anzaren-iw,
udem-iw kra din
yebzeg. Ɣas akk-en, ţţarraɣ nnefs, dacu kan s wenhat. Wteɣ
amek ar-a regleɣ tagerjumt-iw
i-wakken ur tesseɣ ara
aṭas : ṭtfeɣ nnefs deg yedmaren.
Mačči aṭas i ṭtfeɣ akk-en. Teḍra yid-i
am win
tečča temda.Turez-iyi turin d
axeṣsar, d aḍu n lmut
i d-yerzan ɣur-i abrid-a. Qebṛeɣ, agerbuz
akk yeqqur d_taɣert, asuḍu yebɣa ad isuḍ. Ulac !
Henri ALLEG
La
Question
Ed. de MINUIT 1961
|
Retour en haut
Retour au Sommaire
</div>
<div align="center">
L’article
TUSNAKT S WURAR
Sɣur H.SADI
Anwa i d H.Sadi, ameskar n "TUSNAKT S
WURAR" i d-suffɣent Tezrigin ASALU deg 1990 ?
Tura ma ur cciḍeɣ ara
ahat nnig 40 iseggasen fell-as, maca ur as-ten-tettakeḍ ara
! Docteur deg Tusnakt, d aselmad deg tesdawit n Tizi-Wezzu send ad yunag
ɣer Fransa deg-useggas 1982 (?) Tura atan adar dihin adar da,
"am-wezfrux ifirelles", akken i t-id-yeǧǧa win. Hend di tsuta-ines,
seg-imezwura deg-imeɣnasen n temsalt n Tmaziɣt:ur ɛad
zemmen fell-as 16 ( isegg°asen 66 d asawen) "asmi yebda tikli",
imir-en d anelmad di lycŽe Aɛmiruc.
Aterras-a ihi si zik d bab n tmussni. Nezmer ad d-nini kra n wacu i
d-yeffɣen deg-yidles-nneɣ, Hend yetekki deg-s ama d tira, ama d la
recherche, ama d l'action politique. Kra n wid i t-yessnen d inigan,zermreɣ
ad d-iniɣ, Hend wer-gin yegga allaɣ-is ad isedded ! Ma d ass-a ata
yella wayen yugaren aya.
Imeɣriyen-nneɣ ssnen d acu i d azru n rrxam.
S Tmaceɣ, qqaren-as timecci (+[C ). Llan wid i
t-ireqqmen suffuɣen-ed tisreɣtiwin n rrxam, wi qqaren-asen isreqqaten. Hend
d yiwen deg-sen, d acu kan netta macci d azru n rrxam i dtafellaht-is:
tafellaht-is d tusnakt. D nettat i wumi yeswakker. Yesraqet tusnakt, yernu
s tmaziɣt, yernu s wurar !
Yekkat
armi i t-id-yewwi seg Teglest armi d ussan-a i ɣ-ibubben,
ilul-ed wedlis deg-s 107 n yegna. Yal agnu, d tamsirt n tusnakt n tidett, maca
daɣen deg-s alaɣmu n tmezzla . Yal asebtar d alaɣmu
n tmeslayt daɣen.
Adlis-a
yelha i win yettnadin tusnakt, i win yettnadin tamezzla, i win yettnadin tameslayt-nneɣ ama
yeqqar-itt, ama yesɣar-itt.
Ad
tafem deg-s MQIDEC, U-XELDUN, GEHHA, DOPPLER, GAUSS atg...la ttemɛabbaren.
Yal wa deg-sen yewwi-d amur-is di tmussni, di tmezzla.
Adlis-a
daɣen d tamsirt n umezruy. La ɣ-ed yeqqar Hend, Leonardo de PISA (FIBONACCI)
yusa-d ɣer Bgayet, iqeggel aṭas di tmurt-nneɣ, macci i wakken ad iẓur
GURAYA: yusa-d ɣer Bgayet i wakken ad yelmed tusnakt, yernu netta macci s
wurar, aya di lqern XII. Di lawan-nni, Bgayet d tamdint n tmussni, d
tmadint n tiɛubbja,
d lemqam n tusnakt. Macci am ass-a asurif
ɣer zdat, sin ɣer deffir. Tamurt-nneɣ meskint, teḍra yid-neɣ am tuɣ-amlal
timendeffirt i nteddu !
Igna
yellan deg wedlis, Hend SADI yebḍa-ten ɣef 6 yixfawen: Taneẓzult, imdanen,
tigda, tijelbiwin, taneggizt, iwarziwen, ,
tiseqqar Ama deg tmesdlayt, ama deg tifratin.
Ih,
amek ihi, awalen-a yak macci d tanglizit ! D awalen n tmselayt-nneɣ deg tusnakt !
Anamek-nnsen ad t-tafem di taggara n wedlis, bab-is isedda-d amawal n
tusnakt sin-meslay: Tamaziɣt-Tafransist, Tafransist-Tamaziɣt. Attan
Tefransist-a , ar-iḍ-a tezga deg-ijuffar-nneɣ, d
acu kan d nekkni i t-yeḥwaǧen, aql-aɣ la nesseqdac deg-s, s taḍsa neɣ s
tmara.
Ɣas
i-lmend n umawal-a i iman-is, adlis yuklal
azal-is. Ɣiwlet a-t-id- tessisem ma ur ifukk ara.
Idlisen
tura lan wid i ten-id yesuffuɣen, ilaq daɣen wid ar-a ten-yeţţɣen, ma ulac
ur d-teffɣen ara !
Ɛ. Mezdad
Tukkist :
ḤUḤU D ḤRIRIS
Ḥuḥu d Ḥriris d
atmaten, ssawalen anagar tideţ. Maca, tella yiwet
n tsurift d_tamectuḥt, yella yiwen wass i-deg ur
ssawalen ara tideţ : d ass n
umulli-nnsen. Ass-nni, yal
yiwen deg-sen yesxerwiḍ akken i s-yehwa.
Ihi ass aneggaru
n tefsut, aciban yesteqsa-ten.
Yenna-yasen :
_ A tarwa, melmi akken i d ass
umulli-nnwen ?
ḥuḥu yenna-yas :
_ Nek, ass
umulli-inu, d iḍelli.
Ma d ḥriris, yenna-yas :
_
Ass umulli-inu d azekka.
Armi
d azekka-nni tamɣart n uciban
tuɣal ɣer warrac-nni, testeqsa-ten :
_
A tarwa, melmi akken i d
ass umulli-nnwen?
ḥuḥu yenna-yas diɣen :
_ Nek, ass umulli-inu, d
iḍelli.
Ma d ḥriris yenna-yas
diɣen :
_
Ass umulli-inu d azekka."
Afet-ed
melmi lulen ḥuḥu d ḥriris.
Ḥend SADI
Tusnakt s wurar
ASALU 1991
Retour en haut
Retour au Sommaire
|
Numéro 4 JANVIER 2001
Poèmes rares:
ULA, DASSIN
Ula
Dassin, midden mdan tweled imzad nek
tugeyed
Enn-as i Dassin : ula ssewyeɣ-am kerteba-hin tugeyed teẓmeyet-t ?
Ula, ula,
Dassin, ma full tennid bahu ?
Ula, ula, Dassin,
nniɣ-am : ewwu-hikkem tezzayed ar dimardeɣ
Alhin n Dassin,
an-imir ur t-tusi
Ukele, ukele,
tekc-i taccelt
Yala iyen,
ul-in ixreq !
Asemlil
AMƔAR AḤULI
Ruḥ
a ulid-i
ur
fell-i sendduy aman
keč meqqreḍ
nek ur-ɛad bdiɣ remḍan
ixef-ik icab
iḍarren
ɣef teddiḍ ulwan
laɛqel yeffeɣ-ik
ur tenniḍ deg wayen yelhan
I
yak-ed-yeggran d aẓekka
nek
ad aɣeɣ win i i-yehwan .
Sigg
a ulid-i
abrid-inek
d asawen
terriḍ-ţ
i nnhati
d
aḥuli yesmermuɣen
ɣur-ek
ad_tɣileḍ iɣaḍ-i
yimi-k
i d-yeţţarwen aldayen
lalla-k
tugar taninna
yis-s
i ţgallan yelmeẓyen
ma ddiɣ yid-ek
ad
d-iwet wedfel di Sṣmayem.
Taseddart 1ut seg HANOTEAU
Essai de Grammaire Kabyle
Livre V
1858
Retour en haut
Retour au Sommaire
|
L'embryon de cyber-librairie:
Pour acheter les ouvrages suivants,
nous contacter à notre adresse de messagerie électronique: ayamun2@ifrance.com
Adresses
Web:http://ayamun.ifrance.com
allen n tayri de Mohand Aït-Ighil, recueil de
nouvelles, 110 pages
tagrest urɣu de Amer Mezdad, roman, 185 pages
Ces 2 ouvrages sont disponibles librairie.
Malheureusement, depuis que
cette revue existe une seule commande a été enregistrée: celle de ACAA, Tadukkli Imazighen di Marikan. Le berbérpohone est loin d’être
un grand papivore.
D ameslay i nteffeẓ mačči
d lkaɣeḍ !
Egalement parus cette année et disponibles en librairie, ces 2
romans :
Yugar ucerrig tafaweât de Ḥmed Nekkar
Tasga n ¥ttlam de Saɛid Iɛemrac
Retour en haut
Retour au Sommaire
|